علت ترکیدن فیلتر روغن چیست؟

بررسی دلایل باد کردن فیلتر روغن

شاید برای شما یا اطرافیانتان پیش آمده باشد که پس از مدتی استفاده از خودرو، فیلتر روغن آن باد میکند یا حتی میترکد. این شرایط حداقل برای تولیدکننده های خودرو هرچند وقت یکبار تکرار میشود و یک خریدار با اشاره کردن به گارانتی خودرو، به نمایندگی مجاز شرکت مراجعه می کند.

معمولا باد کردن فیلتر روغن انگشت اتهام را به سمت خودروساز نشان میدهد اما علت اصلی چنین چیزی را باید در قطعه ی دیگری جستوجو کرد. درواقع اگر فیلتر روغن ترکیده را هم به خودروساز نشان دهیم، گارانتی شامل حال ما نمیشود؛ چرا که مشکل اصلی در جای دیگری بوده و ناشی از کم کاری تولیدکننده نیست. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا نحوه تشخیص کیفیت روغن موتور و دلایل باد کردن فیلتر روغن را مرور کنیم.

علت باد کردن فیلتر روغن

برای شناسایی دلایل و علت ترکیدن فیلتر روغن، باید با سیستم روغن خودرو آشنا باشیم. نحوه ی شکل گیری فشار در سیستم روغن به گونه ای است که باید پس از چند مدت استفاده از خودرو، تخلیه انجام شود. برای اینکار هم یک سوپاپ تنظیم کننده فشار طراحی شده که معمولا در پمپ روغن خودروها قرار دارد.

 ظیفه ی پمپ روغن حفظ فشار لازم در سیستم برای روغن رسانی و روانکاری قطعات است؛ معمولا طراحی بیشتر پمپ های به گونه ای است که روغن بیش از نیاز موتور به قوای محرکه تحویل داده شود و برای همین یک سوپاپ تنظیم کننده و تخیله در سیستم تعبیه می شود.

وظیفه ی این سوپاپ تخلیه ی فشار بیش از اندازه بوده و اگر عملکردش مختل شود، درنهایت فیلتر روغن و سپس موتور مشکل پیدا خواهند کرد. برای اینکه روغن در موتور جریان پیدا کند، باید تحت فشار کافی باشد تا به تمام بخش های و قطعات متحرک برسد و از استهلام زودهنگام جلوگیری کند. سوپاپ تنظیم کننده، باید فشار روغن را زیرنظر بگیرد تا کم یا زیاد نشود.

این سوپاپ در حالت توپی یا پیستونی طراحی شده و به وسیله ی فنر ثابت میشود؛ زمانی که فشار به اندازه ی مورد نیاز برسد، توپی یا پیستون به بالا حرکت میکند و سوپاپ باز میشود. با باز شدن سوپاپ، فشار به حد متعادل و ثابت میرسد و تنها با تغییر دور موتور، کمی تنظیم فشار در سوپاپ انجام می شود.

فیلتر روغن و بسیاری دیگر از قطعات سیستم روغن سازی خودرو نمیتوانند در برابر فشار بالای سوپاپ تنظیم کننده مقاوم باشند؛ بنابراین اگر سوپاپ تنظیم کننده به هر دلیلی بسته بماند یا با سرعت کم باز شود، فشار سیستم روغن رسانی خودرو بیش از حد بالا خواهد رفت.

اگر سوپاپ تنظیم کننده ی پمپ روغن بسته بماند، افزایش فشار قطعا به یک یا چند قطعه آسیب وارد میکند تا تخلیه انجام شود. معمولا در صورتی که فشار سیستم روغن رسانی به ۱۰۰۰ کیلوپاسکال برسد، شکل فیلتر روغن تغییر میکند؛ در این فشار، فیلتر روغن حالت باد کرده پیدا میکند. اما اگر فشار به ۲۰۰۰ کیلوپاسکال افزای پیدا کند، فیلتر روغن می ترکد.

علت باد کردن فیلتر روغن و یا ترکیدن آن را باید در عمل نکردن سوپاپ تنظیم کننده دانست نه در افزایش فشار سیستم. درواقع فیلتر روغنی که کثیف شده باشد نمیتواند دلیل ترکیدن باشد؛ حتی اگر فیلتر گرفتگی هم داشته باشد، سوپاپ تنظیم کننده فشار را بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوپاسکال حفظ میکند. به همین خاطر، در باد کردن فیلتر روغن و قبل از خرید روغن موتور  باید ابتدا سالم بودن پمپ روغن و سوپاپش را بررسی کرد.

نگاهی به عملکرد پمپ روغن و سوپاپ تنظیم کننده ی فشار

پمپ روغن در خودروهای جدید معمولا با اتصال به میل سوپاپ، میل لنگ با تسمه تایم کار میکند. چنین ساختاری به پمپ روغن اجازه میدهد که پابه پای موتور کار کند؛ درواقع در شرایطی که دور موتور بالا برود، پمپ هم میتواند روغن بیشتری به پیشرانه برساند.

 پمپ باید روغن را از کارتل بیرون بکشد و سپس با فشار بالا و کافی به سمت فیلتر و سپس موتور هدایت کند. پمپ روغن در دو دنده ای و رو توری تولید میشود که اساس کار هر کدام مشابه است. در شرایط عادی، توپی یا پیستون سوپاپ تنظیم کننده با فنر در جای خودش نگه داشته میشود و بسته است؛ در این حالت روغن به راحتی از پمپ عبور میکند و به فیلتر میرسد.

به مرور که فشار در سیستم روغن رسانی بالا برود، توپی با پیستون سوپاپ کمکم باز میشود؛ مقدار کشش فنر سوپاپ تنظیم کننده تعیین کننده سطح فشار خواهد بود. هرگونه خرابی در این بخش، به معنی بسته یا باز ماندن سوپاپ است که در هر دو حالت یک نقص فنی مهم محسوب و درحالتی به باد کردن فیلتر روغن منتهی میشود.

در حالتی که سوپاپ باز بماند، روغن بیش از اندازه جریان پیدا میکند و به دلیل اینکه فشار کمی دارد، قطعات داخلی موتور به شدت آسیب میبیند. در این حالت باد کردن فیلتر روغن دیده نمیشود و خیلی زود موتور مشکل مشکل می کند.

در حالت بسته ماندن سوپاپ، علاوه بر باد کردن فیلتر روغن یا حتی ترکیدنش، جریان رسیدن روغن به موتور مختل شده و پیشرانه داغ میکند. معمولا در باد کردن فیلتر روغن، نشتی روغن هم مشاهده میشود؛ در شرایطی سوپاپ بسته باشد، فشار بالا رفته و واشر بین فیلتر و موتور جدا می شود.

اگر باد کردن فیلتر روغن پیش از صدمات بیشتری مشاهده شود، تاحدودی میتوان از هزینه های بالای تعمیر اساسی جلوگیری کرد. اما اگر باد کردن فیلتر روغن را نادیده بگیریم، نتیجه ی نهایی بازسازی کامل یا تعویض موتور خواهد بود.

جلوگیری از باد کردن فیلتر روغن

برای جلوگیری از ترکیدن فیلتر روغن باید شرایطی را فراهم کرد که پمپ روغن و سوپاپ اطمینانش همیشه در بهترین شرایط کار کنند. با این حال، نمیتوان به طور قطعی از مشکل در سوپاپ تنظیم کننده پمپ روغن جلوگیری کرد؛ درحقیقت به مرور زمان و استهلاک پمپ روغن درنهایت سوپاپ تنظیم کننده کارایی اش را از دست میدهد و نمیتواند فشار سیستم روغن رسانی را در حالت بهینه حفظ کند.

بهترین کاری که میتوان برای جلوگیری از مشکل ناهماهنگی فشار در سیستم روغن رسانی خودرو انجام داد، چک کردن منظم فیلتر و به خصوص تعویض به موقع روغن موتور است. فروش عمده روغن موتور نیز به همین دلیل بسیار رونق دارد، چرا که اگر همیشه روغن موتور تمیز در خودرو باشد، رسوبات و لجن در مجراهای روغن سازی و پمپ انباشته نمیشود و احتمال مشکل در سوپاپ تنظیم کننده روغن به دلیل گرفتگی کمتر خواهد شد.

اگر مدت زیادی است که از خودرو استفاده میکنید، توصیه میشود که سلامت پمپ روغن بررسی شود؛ اما بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات ترکیدن فیلتر روغن و خرابی پمپ روغن، تعویض منظم و به موقع و استفاده از روغن موتور باکیفیت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد زمان تعویض روغن موتور مقاله ما در زمینه را مطالعه کنید.

با استفاده از روغن موتورهای سنتتیک جدید که افزودنی‌های شوینده و فرمولاسیون تمیزکننده دارند، احتمال تجمع رسوب در بخش‌های مختلف پیشرانه را به حداقل برسانید.

علت باد کردن و ترکیدن فیلتر روغن

برای یافتن علت باد کردن و ترکیدن و نشتی فیلتر روغن ابتدا باید بدانیم که فیلتر روغن بخشی از سیستم روغن کاری موتور خودرو می باشد. علت ترکیدن و باد کردن فیلتر روغن افزایش فشار بیش از حد روغن در داخل موتور می باشد. موتور خودرو برای روغن کاری اجزای متحرک مانند یاتاقان، میل لنگ، میل بادامک و سایر اجزاء موتور نیاز به پمپاژ روغن به نواحی مورد نظر دارد. به همین خاطر پمپی (oil pump) داخل موتور تعبیه شده که وظیفه ایجاد فشار مناسب جهت رساندن روغن را فراهم سازد. این پمپ روغن را اویل پمپ نیز می نامند.

انواع اویل پمپ

دو نوع پمپ روغن در موتورهای امروزی به کار گرفته می شوند.

• پمپ روغن چرخ دنده ای
• پمپ روغن روتور

در هر دو نوع پمپ روغن یک رگلاتور برای تنظیم فشار روغن تعبیه شده است. این رگلاتور دارای یک فنر برای تنظیم فشار روغن می باشد. اگر فشار روغن از حد مشخص در نظر گرفته شده بالاتر رود به فنر فشار آمده و بخشی از روغن از مجرای رگلاتور خارج شده و به کارتل باز می گردد. بدین ترتیب در مواقع افزایش بیش از حد فشار روغن رگلاتور وارد مدار شده و فشار را کاهش می دهد.

خرابی رگلاتور

در صورت خرابی رگلاتور پمپ روغن ۲ حالت ممکن است اتفاق افتد. ممکن است رگلاتور به صورت دائم باز شده و باعث کاهش شدید فشار روغن گردد که این امر می تواند باعث نرسیدن روغن به اجزای موتور و در نتیجه سوختن موتور گردد. در حالت بعدی ممکن است رگلاتور به صورت دائم مسدود گردد که این امر نیز می تواند باعث افزایش شدید فشار روغن و ترکیدگی مجاری و لوله های روغن داخل موتور و همچنین پایه فیلتر روغن، واشر فیلتر روغن و یا باد کردن فیلتر روغن گردد.

حال چه طور می توان جلوی خرابی رگلاتور پمپ روغن را گرفت؟ راه مشخصی برای جلوگیری از خرابی این رگلاتور وجود ندارد و ممکن است این رگلاتور گاهی دچار مشکل شود. ولی تعویض منظم و به موقع روغن موتور و استفاده از فیلتر روغن با کیفیت می تواند جلوی رسوب گرفتن رگلاتور را گرفته و باعث افزایش طول عمر آن گردد.

دلیل باد کردن ، ترکیدن و نشتی فیلتر روغن

مشاهده شده که انواع فیلترهای روغن، با برندهای مختلف خودرو (چه ایرانی و چه خارجی) باد كرده و واشر آن در رفته و روغن تخلیه شده است. در لحظه ی اول استنباط همه این است که ایراد از فیلتر می باشد.

اما این تفكر كاملا اشتباه است. زیرا در پایه ی فیلتر، روی خودرو، سوپاپی موجود است كه خودروسازان آن را تعبیه كرده اند به نام “سوپاپ اطمینان” یا “بای پس” که وظیفه ی این سوپات این است که در زمان کثیفی فیلتر روغن عمل کرده تا حداقل روغن حتی کثیف در مدار قرارگیرد تا موتور آسیب نبیند و در صورتیکه این سوپاپ درست عمل نکند، باعث مسدود شدن مسیر برگشت روغن و فشار بیش از اندازه به فیلتر روغن می گردد که در نهایت فیلتر روغن از فرم خود خارج شده و بدنه آن باد می کند.

علت اصلی این تغییر حالت در فیلتر روغن (باد کردن بدنه ی فیلتر) تنها از سوپاپ پایه ی فیلتر می باشد. این در حالی است که متأسفانه بعلت عدم آگاهی کافی، همگان فکر می کنند که مشکل از فیلتر روغن می باشد.

باید بدانید که سوپاپ پایه ی فیلتر باید به طور منظم هر شش ماه یکبار باز و سرویس شود و فنر داخل آن بررسی شود که شکستگی در آن نباشد تا بتواند بخوبی عمل کند. البته در خودرو های امروزی این سوپاپ در خود فیلتر قرار دارد و باید هر پانزده هزار کیلومتر فیلتر تعویض گردد.

با اندکی هزینه و توجه در خودروهایی که این سوپاپ در پایه فیلتر قرار دارد ، سرویس این سوپات را هر شش ماه یکبار در دستور کار خود قرار دهید. این کار به بهبود عملکرد گردش #روغن_موتور و کار فیلتر کمک بسزائی می کند.