درباره قلعه‌های اسماعیلیه با پیشینه‌ای تاریخی و حماسی/۱۰

رجبعلی لبافخانیکی در گفت وگو با میجیک، اظهار کرد: روستای قدیمی زیباد در 21 کیلومتری جنوب غربی شهر گناباد و حدود 10 کیلومتری غرب کاخک قرار دارد و مرکز دهستان زیباد متشکل از 25 روستا در منطقه ای خوش آب و هوا است. . به نام «براکوه».

وی افزود: روستای زیباد «محل حوادث» است. اماکن وقایع عرصه زندگی مانند «خاطرات تاریخی» ملت است و یادآور حوادث و سرنوشت مهم است. زیبا یادآور و نماد دفاع و شجاعت جوانان ایرانی در برابر متجاوزان تورانی در «جنگ دوازده طرف» است، جنگی که در نهایت ایران و استقلال ایران را به دست آورد. زیبا از نظر آب و هوا در «براکوه» جایگاه ویژه ای دارد.

این پژوهشگر خراسانی گفت: دره یا «تنگول زیبا» در دل سیاه کوه، دره ای پر آب و جاده ای مهم است. جاده ای که قلعه های زیبا، جواشیر (شهاب) و سرتخت (ارگ فرود) را به هم وصل می کند و در نهایت به تون (فردوس)، مهم ترین پایگاه شهری اسماعیلیه می رسد.

لبافخانیکی افزود: تنگل زیبا و زو کلات اهمیت یافته است که جریان آبی که علاوه بر چرخش چندین کارخانه، طی یک میلیون سال آب زیرزمینی قنات های کویر گناباد از جمله قنات قدیمی و عظیم را تامین کرده است. قصبه. به طوری که «دولاب» چند خط آب «کهنه» تا تنگل زیبا و خط «دولاب نو» در زوکلات امتداد داشت. زیرا مهندسان و دانشمندان ایران باستان فرضیه های مهم علمی را پذیرفته اند.

وی خاطرنشان کرد: احتمالاً همین شرایط خاص، فراوانی آب و جمعیت و عمق کویر در مقابل زیباد باعث شده است که در نمای عمیق فردوسی صحنه نبرد دوازده رخ در کویر گناباد مزین شود. و زیباد میزبان ارتش ایران و زیبنده به مدت 7 شبانه روز میزبان کی خسرو بود و در اطراف پدیده های طبیعی «درب کاناپه» و «پماکامان ویسه پیران» وقایع اسطوره ای منطقه را توصیف می کند.

لبافخانیکی گفت: در ابتدای زیبا تنگل و بر فراز تپه ای به ارتفاع حدود 25 متر در دامنه کوه تیر ماهی و روبه روی روستای زیبا قلعه مستطیل شکل نسبتا کوچکی به ابعاد حدود 30×43 متر قرار دارد. که دیواری سنگی از ناهمواری سطح تپه و به دنبال آن 4 برج استوانه ای شکل در 4 گوشه قلعه ساخته شده است. ضخامت حصار قلعه 120 سانتی متر و ضخامت دیوار برج بین 125 تا 173 سانتی متر متغیر است.

وی افزود: دیوارها و برج ها از سنگ خرد شده با ملات گل و گچ ساخته شده و ظاهراً بارها مرمت شده اند و اکنون در برخی نقاط تا ارتفاع حدود 5 متر باقی مانده اند. وجود قطعات پراکنده آجر نشانه آن است که طاق یا پوشش فضای معماری احتمالاً آجری بوده است. ساروژ در سازه های آبی مربوط به قلعه ها مانند مخازن ذخیره و کانال های آبرسانی به مخازن استفاده شده است.

این باستان شناس خراسانی ادامه داد: بقایای معماری و پراکندگی سنگ ها و تکه های آجر در داخل قلعه نشان می دهد که تراکم معماری داخل قلعه زیاد نیست، بلکه دیوارها و مکان های مسکونی نسبتاً ضخیم و مرتفع است. برج در گوشه نشان می دهد که قلعه دارای امکانات دفاعی است.

لبافخانیکی تصریح کرد: برخی از قطعات سفال فیروزه رنگ پراکنده در اطراف قلعه را می توان به دوره سلجوقی و اسماعیلیه نسبت داد.

وی گفت: قلعه سفید زیبا به وسعت قلعه های اسماعیلیان نیست و دسترسی به آن آسان و بر خلاف اکثر قلعه های اسماعیلیه است، اما ساختار و امکانات دفاعی آن نشان از اهمیت آن دارد. 2 آب انبار بزرگ در شمال غربی و شمال شرقی قلعه که از آب روان تنگل زیبا پر شده است از پدیده های مهم و مهم مربوط به قلعه است.

این باستان شناس خراسانی ادامه داد: همانطور که در منابع متعددی اشاره شده است، زمین های آبرفتی و حاصلخیز دهانه تنگل زیبد و آبی که نسبتاً زیاد جریان دارد باعث شده تا زمین های کشاورزی وسیعی در اطراف زبید وجود داشته باشد و همین امر موجب شده است که زبید ممکن است تامین کننده غذا و غلات ساکنان و عبادت کنندگان قلعه جواشیر و سرتخت بوده باشد.

لبافخانیکی افزود: در صورت پذیرش این فرضیه، قلعه زیبا این قابلیت را دارد که محلی برای جمع آوری مواد غذایی، نیازهای دفاعی و رزمی و ارسال آن برای ایثارگران باشد. احتمال ضعیف دیگر این است که روستای زیبا در گذشته پناهگاه زیبادها در داخل دیوارهای یک دژ یا دژ بوده است که با توجه به شواهد احتمال بیشتری وجود دارد که قلعه آماده سازی باشد. چون زبید در گذشته و در حدود هزار سال پیش مرفه بود، توانایی استقبال از لشکر بزرگ گودرز، سردار ایرانی را در نظر فردوسی داشت.

وی هشدار داد: موضوع هر چه که باشد، تاکید بر اعتبار و قدمت زیبد روستایی است که خاستگاه حماسه و افتخار ایرانیان در قلمرو اسطوره است. قلعه زیبا در 20 دی ماه 1380 با شماره 4577 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

انتهای پیام