ابریشم باف ناجور گردو

ابریشم باف ناجور گردو

به نقل از youtube.com پروانه ابریشم باف ناجور، که به انگلیسی آن‌را Gypsy moth می‎نامند، احتمالاً از دیر زمان در ایران نیز وجود داشته و در واقع یکی از آفات مهم درختان جنگلی بشمار می‌رود. مریم تقوی دانشجوی رشته گیاه پزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مطالعاتی درباره این آفت نمود و نتیجه آن‌ها را در سال 1359 بصورت پایان نامه تحصیلی ارائه نموده است. پروانه ابریشم باف ناجور، آفتی است پلی فاژو در دنیا بیش از 500 گیاه میزبان دارد. درختان مورد حمله این آفت در ایران عبارتند از: ، گلابی، گوجه، مو و همچنین ممرز، بلوط، لیلکی، نمدار، توسط، بید، چنار، نارون، تبریزی و غیره. لاروهای این آفت شدیداً از برگ‌های درختان میزبان تغذیه نوده و آن‌ها را عاری از برگ می نمایند. میزان خسارت این آفت مخصوصاً در نواحی شمال شدید می‌باشد (فرحبخش، 1340).

پروانه ابریشم بافت ناجور در تمام نواحی بحر خزر، گچسر و همچنین در مناطق ییلاقی اطراف تهران مانند فشم و میگون انتشار دارد.

در این حشره اختلاف زیادی بین پروانه ماده و نر دیده می‌شود و بهمین سبب به آن ابریشم باف ناجور گفته می‌شود و ذیلاً به تفکیک به شرح مشخصات آن‌ها پرداخته می‌شود:

برای خرید نهال گردو لطفا کلیک کنید .عرض پروانه با بال‌های باز به 50-65 میلیمتر و عبائی (1348) تا 75 میلیمتر می‌نویسد. بال‌ها به رنگ سفید مایل به زرد و مجهز به خطوط موجی نامشخص می‌باشند. بال‌های جلوئی مجهز به پولک و مو می‌باشند و بال‌های عقبی نیز دارای پولک و موهای نسبتاً بلندی می‌باشند.  در حاشیه بال‌های جلوئی و عقبی نقاط قهوه‌ای رنگ دیده می‌شوند. سینه کوتاه و پوشیده از موهای فراوان می‌باشد. شکم بزرگ و قهوه‌ای یا قهوه‌ای روشن و مجهز به موهای شیری رنگ می‌باشد. شکم به شکل استوانه و در انتها حجیم است. شاخک‌ها شانه ای ریز که در ظاهر نخوش است و کوتاه تر از بدن می‌باشد. پاها نیز پوشیده از مو و مشخصات مرفولوژیک آن همانند پروانه نر است.

عرض پروانه با بال‌های باز 36-50 میلیمتر است. رنگ بال‌های جلوئی قهوه‌ای تیره مایل به خاکستری مجهز به چهار خط موجی (زیگزاگی) در سطح بال می‌باشد. بال‌های عقبی به رنگ قهوه‌ای روشن و دارای نقاط سیاه و خطوط زیکزاکی نامشخص می‌باشند. بال‌های جلوئی در لبه کناری مجهز به یک دسته موی کوتاه می‌باشند و بال‌های عقبی در سه لبه خارجی و عقبی و داخلی مجهز به موهای کوتاه می‌باشند. بال‌های جلوئی مجهز به پولک و مو می‌باشند و بال‌های عقبی از موهای بلند و زبر پوشیده شده است. بال‌ها در پشت به رنگ شیری مایل به زرد تا قهوه ای روشن و آثاری از نقوش سطح بال‌ها در آن‌ها مشاهده می‌شود.   شاخک‌ها شانه‌ای دو طرفی و خوابیده روی هم و طولشان از بدن کوتاهتر می‌باشد. تخم‌های حشره مدور و قطبین تخم در طرفین فشرده شده است و برنگ زرد تیره می‌باشند.

تخم‌ها معمولاً در دسته‌های 100-500 عددی گذارده می‌شوند. توده تخم بشکل یک بیضی است که بطرف بالا کشیده و باریک‌تر و قسمت انتهائی آن مسطح‌تر و ضخیم‌تر می‌باشد. لایه های تخم توسط موهای زرد متمایل به قهوه‌ای انتهای شکم ماده پوشیده می‌شود. توده تخم در ارتفاع زیاد از تنه درخت گذارده نمی‌شود. تخم ها معمولاً روی کنده درختان و دیوارها و نرده ها و زیر سنگ‌ها و روی ساختمان‌ها و غیره گذارده می‌شود. لاروها برنگ قهوه‌ای یا خاکستری، که مجهز به سه نوار روشن در پشت خود می‌باشند و هر قسمت بجز بند اول دارای یک جفت برآمدگی می‌باشد. اولین پنج جفت برآمدگی برنگ آبی و شش جفت بعدی برنگ قرمز آجری می‌باشد. در وسط حلقه نهم و دهم یک برآمدگی قرمز رنگ وجود دارد.   از هر برآمدگی (زگیل) دسته موئی خارج شده که این موها در طرفین بدن طویل‌تر و در وسط کوتاه‌تر می باشد. این موها اصطلاحاً Veruca نامیده می‌شوند. موها وقتی لمس می‌شوند تقریباً کمی نیش می‌زنند ولی باعث هیچ نوع التهاب و تورمی نمی‌شوند (البته اگر پوست خیلی حساس نباشد) سر بزرگ لارو در زمینه زرد رنگ و دارای دو لکه سیاه تیره کشیده و تعداد بیشماری نقطه های سیاه تیره می‌باشد. اندازه لاروهای کامل متغیر و 40-75 میلیمتر می‌باشد. لاروهای کوچک‌تر نرها و بزرگ‌ترها ماده¬ها را بوجود می‌آورند. شفیره به رنگ قهوه‌ای پر رنگ می‌باشد و پوشیده از موهای سیخ با رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز است و طول آن 20-30 میلیمتر می‌باشد. شفیره‌های کوچک نرها و شفیره‌های بزرگ ماده ها را بوجود می‌آورند. در اواسط تیرماه لاروها بطرف جای امن می خزند و تبدیل به شفیره می شوند. شفیره بیک تکه پوست درخت یا چوب متصل است و بوسیله قلاب کوچک شاخ‌کشان خود را آویزان می‌کند (تقوی، 1359).

پروانه ابریشم بافت ناجور در سال یک نسل دارد و زمستان را بصورت تخم بسر می‌برد. در اواسط فروردین ماه تخم ها تفریخ شده و لاروهای جوان آفت خارج می‌شوند. این لاروها بواسطه داشتن موهای زبر سریعاً از تخم خارج می‌گردند. این لاروها برای مدت قابل توجهی از قبول غذا اجتناب می‌ورزند و تا مدت سه هفته بطور دسته جمعی و متحداً در مجاورت پوسته‌های تخم خود زندگی می‌نمایند و کم کم متوجه سرشاخه‌ها و حوالی جوانه‌ها و غنچه‎ها می‎شوند و شروع به تغذیه و خوردن جوانه‌ها و برگ‌ها می‌نمایند.  در این مدت قدرت تنیدن خود را تا حدی نشان می‌دهند. تا دومین پوست اندازی بطور گروهی به تغذیه ادامه می‌دهند و پس از دومین پوست اندازی هر یک از لاروها راه فردی در پیش می‌گیرند. اگر زمستان به اندازه کافی گرم بوده باشد لاروها پس از خروج از تخم بلافاصله شروع به تغذیه می‌نمایند، زیرا درختان نیز زودتر فعالیت خود را شروع نموده اند.    تغذیه لاروها بیشتر در شب انجام می‌شود و روزها در پناهگاه ها به استراحت می‌پردازند و در صورت پیدا نکردن مأمن روی درخت‌ها باقی می‌مانند. لاروهای جوان از نظر تغذیه بسیار حریص می‌باشند و تا سن دوم لاروی از درختان همیشه سبز تغذیه می‌نمایند. تغذیه لاروها در خردادماه کامل می‌شود و در اواسط تیرماه به طرف یک جای امن می‌خزند و تبدیل به شفیره می‌شوند لاروها بوسیله تارهای تنیده شده برگ‌ها را بهم متصل می‌نمایند تا درون آن مرحله تبدیل شفیره به حشره کامل را به انجام رسانند. شفیره در حدود 2-3 هفته بصورت اجتماعات 50-150 عددی در جهت جنوبی تنه درختان بوسیله قلاب کوچک شاخک خود آویزان می‌شوند و در این حالت ممکن است رشته های ابریشمی اطراف بدن شفیره باشد.   پروانه‌های بالغ بعد از 10-14 روز در اواخر تیرماه پدیدار می‌شوند و پروانه‌های نر که زودتر بیرون می‌آیند نسبتاً کوچک‌تر و رنگ آن‌ها تیره است. پروانه‌های ماده 2-3 روز دیرتر بیرون می‌آیند و نسبتاً سنگین و شکمی بزرگ دارند و برنگ سفید مایل به زرد می‌باشند. پروانه‌های ماده که بال‌های آن‌ها اغلب بهم چسبیده است تنبل بوده و قدرت پرواز ندارند پروانه‌های نر بخوبی قادر به پرواز می‌باشند و براحتی در جستجوی پروانه‌های ماده جهت آن‌ها را می‌یابند و پرواز آن‌ها بر خلاف جهتی است که بادبورا حمل می کند. نرهائی که از نظر جنسی تحریک شده‌اند رقص چرخشی می‌نمایند و بال‌هایشان را در ابتدا کم و سپس با میدان نوسان زیاد تکان می‌دهند. این رقص‌ها کاملاً متفاوت و با حرکت بال‌ها می‌باشد. ماده‌های باکره هنگامیکه فرومن جنسی بشدت ترشح می‌نمایند و شروع به منبسط و منقبض نمودن ریتمیک انتهای شکم یا تخمریز خود می نمایند پس از جفت‌گیری، از جفت‌گیری مجدد با نرهائی که سعی به جفتگیری می نمایند اجتناب می‌ورزند. بنابراین ماده ها بوسیله فرومن مخصوص خود باعث جلب نرها می‌شوند. سپس تخم ریزی نزدیک محلی که پروانه ماده بیرون می‌آید انجام می‌گیرد.  تخم‌گذاری روی پوست درختان، سنگ‌ها، ساختمان‌ها یا هر شیئی نزدیک گذارده می‌شود. تخم گذاری در طول شب ادامه داشته و در خاتمه شب عمل تخم‌گذاری به نتیجه می‌رسد. در اولین و دومین شب دو سوم تا چهار پنجم تمامی تخم‌ها گذارده می‌شود و در شب‌های بعد تخم‌های کمتری گذارده می‌شود. هر دسته تخم 100-400 و هر پروانه ماده جمعاً 2000 عدد تخم می‌گذارد. تخم‌گذاری از اواسط تیر تا اواخر مرداد صورت می‌گیرد و تخم‌ها بدین ترتیب زمستان گذرانی کرده و تا سرما نبینند تفریخ نمی‌شوند. بنابراین پروانه ابریشم باف ناجور از اوایل مرداد تا اواخر اردیبهشت سال بعد را بصورت تخم می‌گذراند و از اواخر اردیبهشت تا اواخر تیر را بصورت لارو و مرحله شفیرگی را در حدود دو هفته و بالاخره مرحله حشره کامل را تقریباً یک هفته سپری می‌نماید و بدین ترتیب همان طوریکه در ابتدا نیز ذکر شد، سالیانه فقط یک نسل دارد .

در رابطه با مبارزه مکانیکی چون لاروها در مدت شب تغذیه می نمایند و روز در پناهگاه‌ها مخفی می‌شوند. لذا می‌توان در مناطق مورد حمله نوارهای پارچه ای، مقوائی و یا کنفی اطراف درختان بست و لاروهایی را که در زیر پارچه ها در جستجوی پناهگاه هستند جمع کرده و از بین برد. در صورتی‌که مبارزه شیمیائی ضرورت پیدا نماید می‌توان بعد از تفریخ تخم‌ها و زمان ظهور لاروها که معمولاً از دهه دوم تا آخر اردیبهشت ماه می‌باشد، درختان را سمپاشی نمود و برای این منظور می توا از سم دیفلوبنزورون (دیمیلین) که یک سم هورمونی است و توسط عبائی علیه این آفت مؤثر تشخیص داده شده استفاده نمود.

منبع : pinterest.com