عکس| قلعه جونقان چهارمحال و بختیاری؛ خاستگاه انقلاب مشروطه

آفتاب نیوز:

قدمت کاخ حاج علی قلی خان سردار اسعد دوم بختیاری جونقان در شهر فارسان (مجموعه تاریخی و فرهنگی موزه مشروطه چهارمحال و بختیاری) به اواسط قرن سیزدهم و نوزدهم می رسد.

ساخت این بنا در 2 طبقه و در زمینی به مساحت 14000 متر مربع با بهره مندی از روش رایج از اواسط دوره قاجاریه که معماری ترکیبی ایرانی و اروپایی است برای اولین بار توسط حاج خسرو خان ​​سردار ظفر بختیاری آغاز شد. و سپس با سپردن به برادرش حاج علی قلی.خان سردار اسعد دوم بختیاری توسط وی به پایان رسید.

سرپرست اداره میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: این بنای تاریخی علاوه بر اینکه وسعت بیشتری نسبت به محدوده فعلی در گذشته دارد، اما به مرور زمان و نتیجه عوامل مختلف طبیعی و اجتماعی در 100 سال پیش و همچنین عدم دقت در استقرار پی اصلی بنا، استفاده از مصالح بی کیفیت در پی، تزئینات سنگ ازاره و استفاده نامناسب در دوره های مختلف از جمله اینکه به عنوان ایستگاه ژاندارمری مورد استفاده قرار گرفت، آسیب های زیادی دیده و در واقع آنچه اکنون در زیربنای بیش از 1.26 متر مربع به عنوان اشراف این مجموعه وجود دارد. و ورودی اصلی بنا و متأسفانه بقایای بنا و کناره‌های آن مانند خانه‌ها، بهاربند، اندرونی، گرمابه و مخین آسیب دیده و یا اصلاح شده‌اند، مانند اس.د.اسدیه جونگان. که در ضلع جنوبی مجموعه کنارگذر واقع شده و بازسازی کلی صورت گرفته است.

قدرت الله ولی زاده تاکید کرد: کاخ حاجی علی قلی خان سردار اسعد دوم بختیاری جونقان در عهد با باغی در اطراف، حوض مرکزی، دروازه، ورودی رو به آسفالت باستانی، آینه کاری و نقاشی دیواری به همراه یک باغ بزرگ. کتابخانه حاوی انواع کتاب های دست نویس و چاپی فارسی، عربی و لاتین هستند که امروزه تنها چند نمونه از آنها باقی مانده است.

وی افزود: طبقه فوقانی اعیان و خانه اصلی بنا در سه جهت شرقی، جنوبی و شمالی دارای تراس با ستون های سنگی است که در حاشیه دیوار دارای آجرهای متنوع است اما ضلع غربی آن غربی است. . به صورت دیواری یکنواخت بدون ستون، با آجرهای یکنواخت و ساده ساخته شده است.برای محدود ساختن عظمت خانه های ساکنان محلی داخل بنا، سقف اتاق ها با کاشی های هندسی در این قسمت ساخته شده است.

ولی زاده تصریح کرد: در این قسمت از ساختمان یک سالن 36 متری نیز وجود دارد که اتاق نشیمن و پذیرایی را با درهای چهار، پنج و هفت به هم متصل می کند. ) زیبایی دو چندانی به ساختمان و گچبری های رنگارنگ و دیوارهای لزج می بخشد. تابلوهای نقاشی و ازاره های چوبی فلزی با تزیینات زیر دیوار به همراه مبلمان مخصوص مشابه آنها که متاسفانه امروزه وجود ندارد. عرض طبقه زیرین از کف کاخ یک متر است که از پایین پله های طبقه بالا می توان به آن دسترسی داشت، در این طبقه اتاق ها در دو طرف تالار مرکزی به طول 38 متر قرار گرفته اند.

مسئول نمایندگان میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: سقف تمامی راهروها و اتاق های انشعاب به سبک قمی پوش طاق بندی شده و هر اتاق دارای بخاری دیواری با گچ کاری ساده است.

وی بیان کرد: این قسمت از ساختمان به عنوان انبار خدمه استفاده می شود و برای سهولت در رفت و آمد ساکنان، پشت آن پلکانی آجری قرار دارد که دسترسی به طبقه بالا را می دهد.

ولی زاده تاکید کرد: مجسمه های بیرونی طبقه زیرین شامل پله های سنگی دو طرفه با الهام از معماران سنگی هخامنشی در تخت جمشید و قطعات نماهای سنگی و ازاره های ابزاردار با نقوش هندسی مستطیل و لوزی و در بدنه است. از برج‌های بین پنجره‌ها، تیغه، پیشانی و گوشه‌های ایوان نیز با نقوش لزج و گل و بوته دیده می‌شود.

وی افزود: 18 جفت ستون سنگی در سه جبهه شرقی، جنوبی و شمالی شامل 6 جفت در شمال، 6 جفت در جنوب و 6 جفت در شرق وجود دارد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: سرستون به صورت طوماری با گل های چند گلبرگ در وسط هر کدام تزئین شده و تیرک های ستون ها ساده و ساده است. صیقلی و پایه ستون ها به صورت قطعات بریده شده است که با برآمدگی نواری به ستون متصل می شود و پایین ستون نیز با مکعب های مستطیل شکل با نقوش یکنواخت شامل گل های چند گلبرگ و نیلوفر آبی تزئین شده است.

وی یادآور شد: سردر اتاق ها در زیرزمین، طبقه فوقانی و همچنین در کنار درب اصلی این طبقه دارای گچ غلتی است که در وسط آن با گل های چند گل تزئین شده است.

ولی زاده تصریح کرد: همچنین ایجاد کبوتر گچی که نماد صلح و آزادی است در بالای ورودی تالار اصلی بنا بر ظرافت و زیبایی بصری و معنوی این بنای تاریخی می افزاید.

وی گفت: هنر آجرکاری تمام سطوح خارجی دیوار غربی از بالای بنا و سطح جلوی ازاره های سنگی تا پشت دیوار و همچنین پخ های چهار گوشه ایوان استفاده از مستطیل های ساده، گل میخی، لوزی و مربعی در این بنا بسیار خوب است، از نظر تنوع در فرم، کاربری و نقش، این مجموعه را در میان دیگر آثار تاریخی منطقه از ارزش بالایی برخوردار می کند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: برای شکوه بیشتر فضای مربوطه در طبقه فوقانی، ورودی راهروی اصلی به صورت گل و گل آراسته شده است. بوته ها با روش خاتم کاری در چوب و فلز.

وی یادآور می شود: سقف کاخ حاج علی قلی خان سردار اسعد دوم بختیاری جونقان در قسمت شاه نشین و سردار به صورت شیروانی پوشیده شده است که علاوه بر توجه به هنر معماری وارداتی اروپایی، نمایانگر توجه معماران این بنای تاریخی به بهره مندی از المان های جدید برای کاهش تبادل حرارتی، به صورت پوشش دوبل سقف و کاهش خسارات ناشی از شرایط سرد و شدید باران با مدیریت منظم و دائمی برف و باران در فصل سرد سال

ولی زاده گفت: موضوع مهمی در تاریخ معاصر ایران است که باعث شد اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بر اساس برنامه ریزی های انجام شده برای این بنا پس از مرمت اضطراری، آثار، اسناد و مدارک مختلف فرهنگی تهیه کند. اصلاحات سالیان متمادی انجام شده است. انجمن از 8 اردیبهشت 1395 تحت عنوان “موزه مشروطه چهارمحال و بختیاری”.

کاخ قلعه حاج علی قلی خان سردار اسعد دوم بختیاری مربوط به دوران قاجار در شهر جونقان شهرستان فارسان در تاریخ 14 دی ماه 1356 با شماره 1548 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. اصلاحات ویژه معماری هنری

جونقان در 50 کیلومتری مرکز چهارمحال و بختیاری قرار دارد.