آیا تولید گندم با توجه به قیمت جهانی صرفه اقتصادی دارد یا واردات؟/ کارخانجات باید به‌صورت مستقیم از کشاورزان خرید کنند

به گزارش میجیکبا توجه به اهمیت گندم در سبد غذایی خانوارهای ایرانی و مشکل خودکفایی این محصول، دولت در بازار گندم مداخله کرد. سیاست قیمت تضمینی یکی از مداخلات دولت در بازار این محصول برای تشویق تولیدکنندگان و افزایش انگیزه تولید است.

تقریباً در ابتدای دوره یازدهم، شورای اسلامی تحقیق و تفحصی داشت که می توانست در حوزه قانون راهگشا باشد و سازوکاری برای تصمیم گیری قوه مجریه کشور برای محصولات اساسی و استراتژیک مانند گندم تعریف کند. فضای موجود را در نظر بگیرید. برای رسیدن به خودکفایی، رفع نیازها و رفع مشکلات کشاورزان. قانون و ضوابط این است که قبل از کاشت گندم و محصولات استراتژیک و اساسی باید هزینه های آماده سازی زمین، هزینه های کاشت، هزینه ها، هزینه برداشت و سود عادی کشاورز در نظر گرفته شود و این جلسه تقریبا در ابتدا برگزار می شود. در خرداد ماه قیمت تعیین و اعلام می شود تا کشاورزان تصمیم گیری و برنامه ریزی کنند.

هر ساله قبل از شروع فصل کاشت باید جلسه ای برای تعیین سطح خرید تعزینی تشکیل شود و قیمت آن اعلام شود، اما با گذشت سال ها این مورد چالش های زیادی دارد و با تاخیر اعلام می شود که باعث آسیب می شود. هم به کشاورزان و هم به میزان کشت، زیرا بسیاری از کشاورزان از کشت گندم فاصله گرفتند و به سمت کشت های دیگر رفتند، اما در مجموع با اجرای این طرح سال گذشته در تولید گندم به خودکفایی رسیدیم.

طی روزهای گذشته جلسه تعیین قیمت غلات و کالاهای اساسی پس از دو بار لغو آن برگزار شد و قیمت خرید تضمینی حبوبات برای سال آتی کیلویی 205000 ریال معادل 20500 تومان تعیین شد. مهم است. نکته این است که قیمت گندم در ایران در شهریور ماه به طور میانگین 0.26 دلار و قیمت جهانی 0.2 دلار بوده است. از سال 2007، قیمت غلات ایران بر خلاف بازار جهانی تنها در دوره دلار کاهش شدیدی را تجربه کرد و در هر دو دوره، ایران جهش دلاری را تجربه کرد. همچنین در فاصله سال های 1393 تا 1397 قیمت گندم ایران بالاتر از قیمت جهانی بوده که یکی از دلایل آن کاهش سطح دلار بوده است.

در این مقاله به این موضوع می پردازیم که آیا تنها راه حمایت از کشاورزان خرید تضمینی غلات است؟ با توجه به قیمت بالای تولید داخلی نسبت به قیمت های جهانی، آیا تولید یا واردات گندم مقرون به صرفه است؟

چرا قیمت گندم یک چالش است؟

مهدی سروی – کارشناس اقتصادی – در گفت وگو با میجیکدرباره خرید تضمینی غلات گفت: خرید تضمینی غلات یک سیاست دولت برای حمایت از کشاورزان به ویژه گندم کاران است و تنها سیاستی است که به طور مرتب در حوزه کشاورزی اجرا می شود و بسیار مهم است زیرا کمک می کند. کشاورز اجرای این سیاست طی یک سال گذشته باعث خودکفایی غلات و کاهش وابستگی شده است، بنابراین به عنوان یک پارامتر کلیدی برای تضمین امنیت غذایی تلقی می شود.

وی ادامه داد: آنچه مهم است این است که سال هاست در شیوه اجرای این سیاست مشکلاتی وجود دارد که خروجی این مشکلات همچنان وجود دارد. در این زمینه چگونه این ابزار می تواند ما را به هدف برساند و … برخی مشکلات ساختاری وجود دارد. قیمت گذاری و نحوه اجرای این سیاست یکی از چالش هایی است که در سال های اخیر با آن مواجه بوده ایم چرا که برای قیمت گذاری نیاز به بودجه داریم و به دلیل درگیر شدن این موضوع با بودجه دولت، قیمت گذاری به تعویق می افتد و مشکلاتی را ایجاد می کند.

به گفته این کارشناس کشاورزی، در این راه به دلیل اینکه دولت در تلاش است تا در تمامی استان ها و شهرستان ها سامانه ذخیره سازی داشته باشد، ساختاردهی و تکمیل فرآیند ضروری است و از سوی دیگر پرداخت حقوق کشاورزان نیازمند منابع است. . اگر مشکلی در این زمینه وجود داشته باشد، فرآیند پیاده سازی نیز دچار مشکل می شود. اما مسئله مهم این است که اگر همه اینها درست عمل کند، می توان مطمئن بود که گندم تولیدی در کشور با سیستم بهره وری تولید می شود و به دست مصرف کننده می رسد یا خیر؟ سپس به این مشکل می رسیم که آیا خرید تضمینی راهی برای رسیدن به هدف است یا خیر؟

وی تصریح کرد: اکنون مشکلات ساختاری وجود دارد و باید حل شود، ضمانت اجرا وجود داشته باشد، مسئولیت قیمت گذاری مشخص باشد و وزارت جهاد بتواند قیمت گذاری کند تا نظارت و نقش تضمینی داشته باشد. در فرآیند خرید اگر هدف ما خرید تضمینی است که می‌خواهیم نان ارزان‌تری برای مردم تهیه کنیم، می‌توانیم به سمتی برویم که بتوان نظارت و رصد بیشتری کرد.

افزایش بهره وری برای کاهش دخالت دولت

سروی ادامه داد: در این راستا باید از روش های افزایش بهره وری استفاده کنیم تا بتوانیم از کارخانه های آرد و نانوایی ها بخواهیم از کشاورزان خود گندم بخرند و بر اساس سهمیه ای که دارند گندم مورد نیاز را از کشاورزان خریداری کنند. در این روند، دولت دیگر دخالتی ندارد.

وی با تاکید بر اینکه خرید مقداری غلات توسط عده ای و ذخیره و توزیع موجب کاهش فشار بر منابع مالی و جلوگیری از کسری می شود، افزود: در این روش کارخانه های آرد بر اساس منابع مالی که در اختیار دارند و تسهیلات بانکی دریافتی از کشاورزان اقدام به خرید گندم می کنند. و شاهد بازار شفافی هستیم که به نفع کارخانه‌های آرد یا کشاورز نیست و بر اساس منطقی دقیق و شفاف است و دولت نیز می‌تواند در این بازار برای عرضه یا خرید محصولات دخالت کند تا نوسانات قیمت‌ها تا حدودی تنظیم شود. این مداخله لزوما باعث کاهش یا افزایش بیش از حد قیمت نمی شود و باید قیمت را در نوسانات معقول کنترل کرد.

این کارشناس کشاورزی گفت: زمانی که کشاورزان محصولی را تولید می کنند، هزینه های تولید به مرور زمان و در فرآیند 6 ماهه کاشت و برداشت محصول افزایش می یابد به طوری که قیمت نهایی محصول تحت تاثیر این افزایش قیمت قرار می گیرد زیرا خرید تضمینی است. قیمت تعیین شده در ابتدای فصل، ممکن است بسیاری از هزینه های کشاورزان را پوشش ندهد. اما تغییر روش ها و افزایش بهره وری و شفاف سازی بازار می تواند نوسانات قیمت را مناسب کند.

اتصال: برعکس، اگر بخواهیم مصرف کنندگان را تشویق کنیم، در این زمینه هوشمندسازی یارانه آرد که توسط وزارت اقتصاد انجام می شود اهمیت بیشتری دارد. باید سعی کنیم شروع زنجیره را بر اساس عملکرد کارخانجات آرد و نان وصل کنیم و سهمیه را تغییر دهیم و مصرف کننده محصول را با قیمت مشخص اعلام شده خریداری کند و مابه التفاوت را پوشش دهد. در این روش اگر هر واحد تولیدی عملکرد بهینه ای داشته باشد می تواند بازارهای بیشتری را جذب کند و بهره وری بیشتری داشته باشد. از سوی دیگر دولت دیگر کمبودی نخواهد داشت و کارخانه های آرد، واحدهای فناور و واحدهای مصرف کننده آرد مورد نیاز خود را خریداری می کنند.

خودکفایی در تولید کالاهای اساسی بسیار مهم است

نظرسنجی در خصوص گرانی گندم در کشور نسبت به قیمت جهانی تصریح کرد: در بحث کالاهای استراتژیک مانند گندم نمی توان به پارامترهای اقتصادی توجه کرد چرا که در میدان تلاش می کنیم خودکفایی داشته باشیم. کالاهای استراتژیک بسیاری از کشورهای دیگر نیز می خواهند با پرداخت یارانه صادراتی قیمت کالاهای صادراتی را کاهش دهند تا بازار سایر کشورها را در دست بگیرند، بنابراین نمی توان گفت که قیمت داخلی محصولات ما در یک مقطعی گرانتر از محصولات خارجی است، اینطور نیست. افزایش اقتصادی و واردات به نفع کشور است. خودکفایی در اولویت است.

وی ادامه داد: مقوله کالاهای استراتژیک باید از منظر استراتژیک تحلیل شود. قاعدتاً در حوزه محصولاتی مانند غلات باید به دنبال این باشیم که خودکفایی چقدر می تواند برای ما نیرو ایجاد کند و قطعاً نمی توانیم به پارامترهای اقتصادی خیلی توجه کنیم. علاوه بر این باید در جلوگیری از قاچاق کالا از داخل به خارج و قاچاق از خارج به داخل نیز جدی باشیم. برای این مشکل می توانیم تا حدودی قیمت را افزایش دهیم اما از یک نقطه خاص باید از سیاست غیر قیمتی استفاده کنیم.

به گفته این کارشناس کشاورزی، قیمت تمام شده تولید افزایش چشمگیری داشته است، اگر به عنوان مثال قیمت جهانی گندم 20 هزار تومان باشد، نمی توانیم قیمت خرید تضمینی 25 یا 30 هزار تومانی را تعیین کنیم. اگر قیمت نهایی کشاورز در این محدوده باشد، به دلیل افزایش هزینه های تولید، مابه التفاوت قیمت را باید به صورت بدون هزینه و به صورت یارانه بهره وری مانند جوایز تشویقی گیاهی و … پرداخت کنیم.

در پایان نظرسنجی می‌توان پرداخت یارانه را از مسیر قیمت جدا کرد زیرا افزایش قیمت گندم بر قیمت محصولات کشاورزی و سایر نهاده‌های تولید تأثیر می‌گذارد و به دلیل افزایش قیمت گندم، قیمت گندم افزایش می یابد. سایر کالاهای اساسی نیز افزایش قیمت دارند، اما از یک نقطه خاص باید از سیاست های غیر قیمتی استفاده کنیم که هم کشاورزان را به سمت افزایش بهره وری سوق دهد و هم قیمت هایی که تولیدکنندگان را از تولید کم نکند.

انتهای پیام