ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی

ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی، فرآیندی نوین است که به موجب آن، مکاتبات، آرا و دستورات قضایی از طریق سامانه های الکترونیکی قوه قضائیه به طرفین دعوا ابلاغ می شود و عملاً جایگزین روش های سنتی ابلاغ گردیده است. این سیستم با هدف افزایش سرعت، دقت و شفافیت در اطلاع رسانی قضایی طراحی شده و استفاده از آن برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در مراجع قضایی پرونده دارند، الزامی است.

در سال های اخیر، نظام قضایی ایران گام های بلندی در جهت الکترونیکی کردن فرآیندهای خود برداشته است. این تحول نه تنها به افزایش کارایی و سرعت در رسیدگی ها کمک کرده، بلکه دسترسی شهروندان به اطلاعات پرونده هایشان را نیز تسهیل بخشیده است. یکی از مهم ترین این تحولات، راه اندازی و توسعه سامانه ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی است که با نام «سامانه ثنا» شناخته می شود. این سیستم، نقطه عطفی در تاریخ دادرسی کشور به شمار می رود و نقش بسزایی در کاهش مراجعات حضوری، صرفه جویی در وقت و هزینه و همچنین ارتقاء سطح عدالت ایفا می کند.

پیش از معرفی سامانه ثنا، ابلاغ اوراق قضایی به صورت فیزیکی و از طریق مامور ابلاغ انجام می شد. این روش، با چالش های متعددی نظیر تأخیر در ابلاغ، مشکلات مربوط به یافتن آدرس مخاطب، صرف هزینه های بالا برای چاپ و ارسال و در مواردی، عدم ابلاغ صحیح مواجه بود. تمامی این مشکلات، نه تنها منجر به طولانی شدن فرآیندهای دادرسی می شد، بلکه نارضایتی هایی را نیز در پی داشت. با ظهور ابلاغ الکترونیکی، بخش قابل توجهی از این چالش ها برطرف شده و فرآیند اطلاع رسانی قضایی وارد عصر جدیدی از سرعت و دقت شده است.

هدف از این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی برای درک کامل و استفاده صحیح از سیستم ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی است. از تشریح مفاهیم پایه تا نحوه ثبت نام در سامانه ثنا، چگونگی مشاهده ابلاغیه ها، مزایا و چالش ها و نکات حقوقی مرتبط، تمامی جنبه های این سیستم حیاتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا مخاطبان با اطمینان کامل از این امکان مدرن بهره مند شوند.

ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی چیست؟ (صفر تا صد مفهوم)

ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی، به معنای ارسال و دریافت مکاتبات و اسناد مرتبط با یک پرونده قضایی از طریق بستر اینترنت و سامانه های الکترونیکی معتبر قوه قضائیه است. این فرآیند، جایگزینی مدرن و کارآمد برای ابلاغ های کاغذی و سنتی محسوب می شود و بخش جدایی ناپذیری از مفهوم عدالت الکترونیک یا دادرسی الکترونیکی است.

تعریف دقیق ابلاغ الکترونیکی

در تعریفی دقیق تر، ابلاغ الکترونیکی سیستمی است که امکان ارسال و دریافت کلیه اوراق قضایی شامل احضاریه، اخطاریه، کیفرخواست، قرار، رأی، اخطار رفع نقص و سایر ابلاغیه های مرتبط با جریان دادرسی را به صورت برخط و از طریق حساب کاربری الکترونیکی افراد (معروف به حساب کاربری سامانه ثنا) فراهم می کند. این ابلاغ ها دارای اعتبار قانونی بوده و آثار حقوقی مشابه با ابلاغ های فیزیکی را به دنبال دارند.

فرآیند کار به این صورت است که پس از صدور هر نوع ابلاغیه قضایی توسط مراجع مربوطه (دادگاه ها، دادسراها، شورای حل اختلاف و …)، محتوای ابلاغیه به صورت الکترونیکی در حساب کاربری ثنای مخاطب قرار می گیرد. همزمان، یک پیامک حاوی اطلاع از وجود ابلاغیه جدید، به شماره تلفن همراهی که در سامانه ثنا ثبت شده، ارسال می گردد. کاربر موظف است با ورود به سامانه ثنا، ابلاغیه خود را مشاهده و از محتوای آن مطلع شود.

چرا به ابلاغ الکترونیکی نیاز داریم؟

نیاز به ابلاغ الکترونیکی از دل مشکلات و ناکارآمدی های روش سنتی سرچشمه می گیرد. در گذشته، ارسال اوراق قضایی به صورت فیزیکی اغلب با تأخیرهای زمانی طولانی همراه بود. آدرس های نادرست یا تغییر یافته، عدم حضور شخص در محل ابلاغ، یا نیاز به صرف زمان زیاد برای پیدا کردن مخاطب، همگی به کندی فرآیند دادرسی می انجامید. ابلاغ الکترونیکی این مشکلات را با مزایای زیر برطرف ساخته است:

• سرعت بالا: اوراق قضایی به صورت آنی پس از صدور، در حساب کاربری مخاطب قرار می گیرند و اطلاع رسانی از طریق پیامک به سرعت انجام می شود.
• دقت و اعتبار: خطای انسانی در ثبت و ارسال آدرس از بین می رود و محتوای ابلاغیه به صورت دقیق و بدون تغییر به دست مخاطب می رسد.
• کاهش هزینه ها: هزینه های چاپ، پاکت بندی و پست اوراق حذف می شود که منجر به صرفه جویی قابل توجهی در بودجه عمومی و همچنین برای اصحاب دعوا می گردد.
• دسترسی آسان: افراد می توانند در هر زمان و مکانی، تنها با دسترسی به اینترنت، ابلاغیه های خود را مشاهده و پیگیری کنند.
• حفاظت از محیط زیست: کاهش مصرف کاغذ و فرآیندهای فیزیکی، به حفظ محیط زیست کمک می کند.
• شفافیت و پیگیری پذیری: تمامی مراحل ابلاغ در سامانه ثبت می شود و قابلیت پیگیری دارد.

اساس و مبنای قانونی ابلاغ الکترونیکی

ابلاغ الکترونیکی، یک فرآیند خودسرانه نیست و دارای پشتوانه قوی قانونی است. ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲/۱۲/۰۴، اساس قانونی این تحول را بنیان نهاد. این ماده مقرر می دارد: استفاده از سامانه های رایانه ای و مخابراتی، از جمله پیام نگار (ایمیل)، برای اوراق قضایی و ابلاغ و اخطار و احضار، با رعایت محرمانگی و امنیت اطلاعات و حریم خصوصی اشخاص و با حفظ اصول و قواعد دادرسی الکترونیکی مجاز است.

بر اساس ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری و آیین نامه مربوطه، ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی دارای اعتبار قانونی کامل است و آثار حقوقی آن کاملاً مشابه با ابلاغ فیزیکی است.

به دنبال این قانون، آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای و مخابراتی در سال ۱۳۹۵ به تصویب رسید که جزئیات و تشریفات مربوط به ثبت نام، نحوه ابلاغ و آثار حقوقی آن را به تفصیل بیان می کند. این آیین نامه، استفاده از سامانه ثنا را برای تمامی افراد درگیر در فرآیندهای قضایی الزامی کرده و شرایط مربوط به آن را تبیین می نماید. بر این اساس، ثبت نام در سامانه ثنا و دریافت حساب کاربری، پیش شرط الزامی برای هرگونه اقدام قضایی است.

تفاوت کلیدی با ابلاغ سنتی

برای درک عمیق تر اهمیت ابلاغ الکترونیکی، مقایسه آن با روش سنتی ضروری است:

ویژگی	ابلاغ الکترونیکی	ابلاغ سنتی (فیزیکی)
سرعت	آنی و بدون تأخیر	زمان بر، بستگی به فرآیند پستی و مامور ابلاغ دارد
هزینه	بسیار پایین (عدم نیاز به کاغذ، چاپ، پست)	بالا (هزینه کاغذ، چاپ، پاکت، پست، نیروی انسانی)
دسترسی	۲۴ ساعته، از هر مکان با دسترسی به اینترنت	محدود به ساعات کاری و حضور فیزیکی در آدرس
دقت	بالا، حذف خطای انسانی در آدرس دهی	مستعد خطا (آدرس اشتباه، عدم یافتن آدرس)
اعتبار قانونی	برابر با ابلاغ سنتی (پس از رویت یا انقضای مهلت)	دارای اعتبار (نیاز به امضای گیرنده یا گواهی مامور)
محیط زیست	دوستدار محیط زیست (کاهش مصرف کاغذ)	مصرف بالای کاغذ و منابع
پیگیری	قابلیت رصد و مشاهده وضعیت ابلاغیه در سامانه	پیگیری دشوارتر، نیاز به استعلام حضوری یا تلفنی

همانطور که مشاهده می شود، ابلاغ الکترونیکی در تمامی شاخص های مهم، بر ابلاغ سنتی برتری دارد و امکانات بی نظیری را برای تسریع و تسهیل فرآیندهای قضایی فراهم می آورد.

سامانه ثنا: دروازه ورود به ابلاغ الکترونیکی

سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) در واقع قلب تپنده سیستم ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی است. این سامانه، بستری متمرکز و یکپارچه را برای ارائه خدمات الکترونیکی قضایی به شهروندان فراهم می آورد و اولین گام برای ورود به دنیای دادرسی الکترونیک محسوب می شود. بدون ثبت نام در این سامانه، امکان دریافت ابلاغیه های قضایی به صورت الکترونیکی وجود ندارد.

معرفی سامانه ثنا و کارکرد آن

سامانه ثنا یک سامانه ملی است که توسط مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه راه اندازی شده است. کارکرد اصلی آن، ایجاد یک حساب کاربری قضایی منحصر به فرد برای هر فرد حقیقی و حقوقی است. این حساب کاربری، همچون یک صندوق پستی الکترونیکی امن و معتبر، محل دریافت تمامی مکاتبات قضایی مربوط به شخص خواهد بود.

پس از ثبت نام موفق در سامانه ثنا و احراز هویت، برای هر شخص یک نام کاربری و رمز شخصی اختصاصی صادر می شود. این نام کاربری و رمز، کلید ورود به دنیای خدمات الکترونیک قضایی و دسترسی به ابلاغیه ها و اطلاعات پرونده هاست. علاوه بر ابلاغ الکترونیکی، سامانه ثنا خدمات دیگری نظیر اطلاع رسانی روند پرونده، نوبت دهی الکترونیکی برای مراجع قضایی و دفاتر خدمات قضایی، و امکان ثبت درخواست های مشخص را نیز ارائه می دهد.

چرا ثبت نام در ثنا اجباری است؟

بر اساس قوانین و آیین نامه های مصوب قوه قضائیه، ثبت نام در سامانه ثنا برای تمامی اشخاصی که به هر نحوی با سیستم قضایی کشور در ارتباط هستند، اجباری است. این اجبار شامل تمامی خواهان ها، خوانده ها، شاکیان، متهمان، وکلا، کارشناسان رسمی و حتی شاهدان می شود.

تبعات عدم ثبت نام در ثنا بسیار جدی است. مهمترین پیامد، این است که مراجع قضایی، مسئولیت عدم اطلاع رسانی به شخصی که در ثنا ثبت نام نکرده را نمی پذیرند. به عبارت دیگر، ابلاغ اوراق قضایی به صورت الکترونیکی صورت می گیرد و عدم ثبت نام یا عدم مراجعه به سامانه برای مشاهده ابلاغیه ها، به منزله رویت و اطلاع قانونی تلقی شده و مهلت های قانونی پس از آن آغاز می شود. این امر می تواند منجر به از دست رفتن فرصت های دفاعی، تجدیدنظرخواهی، واخواهی و در نهایت، صدور حکم قطعی علیه شخص بدون اطلاع وی گردد.

راهنمای گام به گام ثبت نام در سامانه ثنا

ثبت نام در سامانه ثنا شامل چند مرحله اصلی است که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شود:

مرحله اول: پیش نیازها و مدارک لازم

قبل از شروع فرآیند ثبت نام، لازم است مدارک و اطلاعات زیر را آماده داشته باشید:

• کارت ملی: اطلاعات دقیق هویتی شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، محل تولد، شماره شناسنامه و کد ملی.
• شماره تلفن همراه به نام شخص: این یک شرط اساسی است. شماره موبایل باید حتماً به نام خود شخص متقاضی ثبت نام باشد. در غیر این صورت، امکان احراز هویت و دریافت رمز موقت وجود نخواهد داشت.
• آدرس پستی دقیق: آدرس محل سکونت به همراه کدپستی ده رقمی.
• اطلاعات تماس: شماره تلفن ثابت، آدرس ایمیل (اختیاری).
• اطلاعات تحصیلی و شغلی (اختیاری).

مرحله دوم: ثبت نام اولیه آنلاین

این مرحله به صورت آنلاین و از طریق سایت عدل ایران انجام می شود:

1. وارد سایت www.adliran.ir شوید.
2. از منوی خدمات قضایی من، گزینه ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک یا ثبت نام ثنا را انتخاب کنید.
3. گزینه ثبت نام شخص حقیقی را انتخاب نمایید.
4. فرم اطلاعات فردی را با دقت و به صورت کامل پر کنید. این اطلاعات شامل کد ملی، تاریخ تولد، شماره تلفن همراه به نام خودتان، و سایر مشخصات هویتی است.
5. پس از تکمیل فرم و دریافت کد تأیید در تلفن همراه، مراحل بعدی را دنبال کنید.

مرحله سوم: احراز هویت

پس از ثبت نام اولیه آنلاین، نوبت به احراز هویت می رسد. این مرحله برای تأیید هویت شما و تطبیق اطلاعات وارد شده با اطلاعات رسمی سازمان ثبت احوال است. احراز هویت به دو روش قابل انجام است:

1. احراز هویت آنلاین:
   • در این روش، با استفاده از نرم افزارها و سامانه های مورد تأیید قوه قضائیه (مانند اپلیکیشن عدل ایران یا سایر اپلیکیشن های معرفی شده)، می توانید احراز هویت خود را به صورت کاملاً غیرحضوری انجام دهید.
   • این فرآیند معمولاً شامل بارگذاری تصویر کارت ملی، گرفتن عکس سلفی، و ضبط یک ویدیوی کوتاه جهت تطبیق چهره و صدا است. همچنین ممکن است نیاز به پرداخت هزینه اندکی نیز باشد.
   • احراز هویت آنلاین سرعت بسیار بالاتری دارد و در شرایط عدم نیاز به مراجعه حضوری، بهترین گزینه است.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
   • اگر امکان احراز هویت آنلاین را ندارید یا ترجیح می دهید حضوری اقدام کنید، باید با در دست داشتن اصل کارت ملی و شماره تلفن همراه خود، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید.
   • کارکنان دفتر، اطلاعات شما را بررسی کرده، از شما عکس گرفته و اثر انگشتتان را ثبت می کنند تا فرآیند احراز هویت تکمیل شود.
   • برای این مراجعه نیز باید هزینه مربوطه را پرداخت کنید.

مرحله چهارم: دریافت نام کاربری و رمز شخصی

پس از اتمام موفقیت آمیز احراز هویت (چه آنلاین و چه حضوری)، نام کاربری و رمز شخصی شما از طریق پیامک به شماره تلفن همراه ثبت شده در سامانه ارسال خواهد شد. نام کاربری شما همان کد ملی ده رقمی شماست و رمز شخصی نیز یک رمز محرمانه است که باید در حفظ آن کوشا باشید. این اطلاعات برای ورود به سامانه ثنا ضروری هستند.

نکات کلیدی برای ثبت نام موفق در ثنا

• دقت در اطلاعات: تمامی اطلاعات هویتی، آدرس و شماره تماس را با نهایت دقت وارد کنید. هرگونه اشتباه می تواند منجر به مشکلات جدی در آینده شود.
• اهمیت شماره موبایل: شماره تلفن همراه باید حتماً به نام خود شخص متقاضی باشد. این مهم ترین شرط است.
• به روزرسانی اطلاعات: در صورت تغییر آدرس، شماره تلفن همراه یا سایر اطلاعات، بلافاصله باید نسبت به به روزرسانی آن ها در سامانه ثنا اقدام نمایید. عدم به روزرسانی می تواند منجر به عدم دریافت ابلاغیه ها و از دست رفتن حقوق قانونی شود.
• حفظ نام کاربری و رمز شخصی: این اطلاعات کاملاً محرمانه هستند. آن ها را در اختیار دیگران قرار ندهید و در مکانی امن نگهداری کنید.

نحوه مشاهده و پیگیری ابلاغیه های الکترونیکی: گام به گام

پس از ثبت نام موفق در سامانه ثنا و دریافت نام کاربری و رمز شخصی، مهمترین گام، آشنایی با نحوه ورود به سامانه و مشاهده منظم ابلاغیه های الکترونیکی است. این بخش به صورت گام به گام، نحوه دسترسی و مدیریت ابلاغیه ها را شرح می دهد.

ورود به سامانه ثنا

برای مشاهده ابلاغیه ها، باید به آدرس دقیق و صحیح سامانه ابلاغ الکترونیکی وارد شوید:

1. آدرس sana.adliran.ir را در مرورگر وب خود تایپ کرده و وارد شوید. (توجه داشته باشید که این آدرس با آدرس ثبت نام اولیه متفاوت است.)
2. صفحه ورود به سامانه ثنا را مشاهده خواهید کرد که از شما کد ملی (به عنوان نام کاربری) و رمز شخصی را درخواست می کند.
3. پس از وارد کردن کد ملی و رمز شخصی، یک رمز موقت شش رقمی به شماره تلفن همراه ثبت شده در ثنا ارسال می شود. این رمز موقت برای هر بار ورود به سامانه متفاوت است و اعتبار محدودی دارد.
4. رمز موقت را در کادر مربوطه وارد کرده و بر روی دکمه ورود کلیک کنید.

در صورتی که به هر دلیلی رمز موقت برای شما ارسال نشد یا رمز شخصی خود را فراموش کرده اید، می توانید از طریق سامانه پیامکی، رمز موقت دلخواه خود را تعیین کنید. کافیست با تلفن همراه خود، عدد 5# (مربع پنج) را به همراه کد ملی خود و سپس رمز موقت دلخواه (مثلاً 12345) را به شماره 500049 پیامک کنید. مثال: 5#کدملی#12345 . این قابلیت به شما امکان می دهد در مواقع ضروری به سرعت رمز موقت را دریافت کنید.

آشنایی با بخش های اصلی کارتابل ثنا

پس از ورود موفقیت آمیز به سامانه ثنا، وارد کارتابل شخصی خود می شوید. این کارتابل شامل بخش های مختلفی است که هر کدام اطلاعات خاصی را ارائه می دهند. مهمترین بخش ها عبارتند از:

• ابلاغیه های مشاهده نشده: این بخش، مهمترین قسمت کارتابل است که تمامی ابلاغیه های جدید و رویت نشده شما را نمایش می دهد. شما باید به صورت منظم این بخش را بررسی کنید.
• ابلاغیه های مشاهده شده: ابلاغیه هایی که قبلاً توسط شما رویت شده اند، در این قسمت قابل دسترسی و دانلود مجدد هستند.
• اطلاع رسانی پرونده: در این بخش می توانید از آخرین وضعیت پرونده های خود، مراحل رسیدگی و شماره پرونده مطلع شوید.
• درخواست ها: برای ثبت برخی درخواست ها یا تغییر اطلاعات، می توانید از این بخش استفاده کنید.
• تغییر مشخصات: برای به روزرسانی اطلاعات فردی، آدرس یا شماره تماس (پس از احراز هویت مجدد در دفتر خدمات قضایی در برخی موارد) به این قسمت مراجعه کنید.

مراحل گام به گام مشاهده یک ابلاغیه

برای مشاهده محتوای یک ابلاغیه جدید، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. وارد بخش ابلاغیه های مشاهده نشده شوید.
2. لیستی از ابلاغیه های جدید را مشاهده خواهید کرد. هر ابلاغیه دارای یک شماره، تاریخ صدور و مرجع صادر کننده است.
3. بر روی شماره یا عنوان ابلاغیه مورد نظر کلیک کنید.
4. سیستم از شما می پرسد که آیا قصد رویت ابلاغیه را دارید؟ با تأیید این مرحله، ابلاغیه رسماً رویت شده تلقی می شود و مهلت های قانونی آغاز می گردد.
5. محتوای ابلاغیه (معمولاً به فرمت PDF) نمایش داده می شود. شما می توانید آن را مطالعه، دانلود و در صورت نیاز چاپ کنید.

درک وضعیت ابلاغیه

هر ابلاغیه دارای وضعیتی است که برای کاربر قابل مشاهده است. این وضعیت ها اطلاعات مهمی را در اختیار شما قرار می دهند:

• تاریخ صدور: تاریخی که ابلاغیه توسط مرجع قضایی صادر شده است.
• تاریخ رویت: مهمترین تاریخ است. این تاریخ زمانی ثبت می شود که شما برای اولین بار ابلاغیه را در سامانه مشاهده می کنید. تمامی مهلت های قانونی (مانند مهلت اعتراض، تجدیدنظر و …) از همین تاریخ شروع می شوند.
• مرجع صادر کننده: مشخص می کند کدام دادگاه، دادسرا یا شعبه، ابلاغیه را صادر کرده است.
• وضعیت ابلاغ: می تواند مشاهده نشده، مشاهده شده یا در برخی موارد ابلاغ قضایی (برای ابلاغ های ویژه) باشد.

اهمیت بررسی منظم کارتابل ثنا

به دلیل اعتبار قانونی ابلاغ الکترونیکی و پیامدهای عدم رویت به موقع، بررسی منظم کارتابل ثنا از اهمیت حیاتی برخوردار است. قوه قضائیه، ارسال پیامک حاوی اطلاع از ابلاغیه جدید را به عنوان یک سرویس جانبی و اطلاع رسانی اولیه ارائه می دهد. مسئولیت اصلی اطلاع از ابلاغیه، بر عهده خود شخص است که باید به صورت منظم و روزانه (یا حداقل چند بار در هفته) کارتابل ثنای خود را بررسی کند.

تأخیر در مشاهده ابلاغیه ها می تواند منجر به از دست رفتن مهلت های قانونی شود. به عنوان مثال، اگر مهلت اعتراض به یک رأی، بیست روز پس از تاریخ رویت باشد و شما ابلاغیه را با تأخیر ده روزه مشاهده کنید، تنها ده روز فرصت برای اعتراض خواهید داشت. این تبعات می تواند بسیار سنگین باشد و حقوق قانونی شما را تضییع کند.

مزایا و چالش های ابلاغ الکترونیکی: نگاهی جامع

ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی، با وجود تمام نوآوری ها و پیشرفت هایی که به همراه داشته، مانند هر سیستم جدیدی، دارای مزایا و چالش های خاص خود است. درک جامع این جنبه ها به کاربران کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه و موثر از این سامانه استفاده کنند.

مزایای چشمگیر ابلاغ الکترونیکی

همانطور که قبلاً اشاره شد، ابلاغ الکترونیکی راهکارهای متعددی برای بهبود فرآیند دادرسی ارائه داده است:

• سرعت و دسترسی آنی: شاید مهمترین مزیت، سرعت فوق العاده در اطلاع رسانی باشد. به محض صدور ابلاغیه، محتوای آن در کارتابل کاربر قرار می گیرد و عملاً تأخیرهای پستی و اداری به صفر می رسد.
• کاهش هزینه ها: حذف نیاز به چاپ، پاکت بندی، تمبر و ارسال فیزیکی اوراق، صرفه جویی عظیمی در هزینه های مربوط به قوه قضائیه و همچنین برای خود شهروندان ایجاد می کند.
• دقت و اعتبار: خطای انسانی در ثبت و ارسال آدرس از بین رفته و ابلاغیه ها به صورت دقیق و بدون تغییر به دست مخاطب می رسد. هر ابلاغیه با امضای الکترونیکی معتبر صادر می شود که به آن اعتبار حقوقی می بخشد.
• دسترسی ۲۴ ساعته: کاربران می توانند در هر ساعت از شبانه روز و از هر مکانی که دسترسی به اینترنت دارند، ابلاغیه های خود را مشاهده و مدیریت کنند. این انعطاف پذیری، راحتی بی نظیری را برای شهروندان فراهم آورده است.
• حفاظت از محیط زیست: کاهش چشمگیر مصرف کاغذ، گامی بزرگ به سوی عدالت سبز و توسعه پایدار است.
• امنیت اطلاعات: سامانه ثنا با استفاده از پروتکل های امنیتی پیشرفته، از اطلاعات شخصی و محرمانگی ابلاغیه ها محافظت می کند و دسترسی غیرمجاز به آن ها را به حداقل می رساند.
• قابلیت پیگیری: تمامی مراحل ابلاغ و زمان رویت در سامانه ثبت می شود و امکان پیگیری دقیق وضعیت ابلاغیه وجود دارد.

چالش ها و راهکارهای غلبه بر آن ها

با وجود مزایای فراوان، ابلاغ الکترونیکی با چالش هایی نیز همراه است که برای استفاده بهینه از آن باید به آن ها توجه شود:

1. عدم آشنایی با فناوری:
   • چالش: برخی از کاربران، به ویژه افراد مسن تر یا کسانی که با تکنولوژی کم آشنا هستند، ممکن است در ثبت نام، ورود به سامانه و مشاهده ابلاغیه ها دچار مشکل شوند.
   • راهکار: ارائه راهنماهای آموزشی ساده و جامع، برگزاری کارگاه های آموزشی، و فعال بودن دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ارائه کمک و مشاوره حضوری به این افراد ضروری است. این مقاله نیز در راستای همین هدف تدوین شده است.
2. فراموشی نام کاربری/رمز عبور:
   • چالش: فراموش کردن نام کاربری (کد ملی) یا رمز شخصی، یکی از مشکلات رایج است که مانع دسترسی به سامانه می شود.
   • راهکار: سامانه ثنا امکان بازیابی رمز شخصی از طریق مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی را فراهم کرده است. همچنین برای دریافت رمز موقت، از طریق پیامک به شماره 500049 با فرمت 5#کدملی#رمزموقت (دلخواه) می توان اقدام کرد که راهگشاست.
3. مشکلات مربوط به شماره موبایل:
   • چالش: تغییر شماره تلفن همراه، مسدود شدن سیم کارت، یا استفاده از شماره موبایل به نام شخص دیگر در زمان ثبت نام، منجر به عدم دریافت رمز موقت و پیامک های اطلاع رسانی می شود.
   • راهکار: تاکید بر اهمیت به روزرسانی فوری اطلاعات تماس در سامانه ثنا از طریق دفاتر خدمات قضایی یا بخش تغییر مشخصات در سامانه (در صورت فراهم بودن امکان آنلاین). همچنین، از ابتدا باید مطمئن شد که شماره موبایل ثبت شده به نام خود شخص است.
4. مسائل امنیتی و حریم خصوصی:
   • چالش: نگرانی ها در مورد امنیت اطلاعات شخصی و احتمال دسترسی غیرمجاز به ابلاغیه ها وجود دارد.
   • راهکار: آموزش کاربران در مورد اهمیت حفظ نام کاربری و رمز شخصی، عدم به اشتراک گذاری آن ها با دیگران، و استفاده از رمزهای قوی و منحصر به فرد. قوه قضائیه نیز باید همواره سیستم های امنیتی خود را به روز نگه دارد.
5. عدم دسترسی به اینترنت:
   • چالش: در مناطق محروم یا برای افرادی که دسترسی مداوم به اینترنت ندارند، مشاهده ابلاغیه ها دشوار می شود.
   • راهکار: در چنین مواردی، می توان از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا کافی نت ها اقدام به مشاهده ابلاغیه نمود. همچنین، تلاش برای گسترش پوشش اینترنت در سراسر کشور می تواند این چالش را کاهش دهد.

نکات حقوقی حیاتی در خصوص ابلاغ الکترونیکی

ابلاغ الکترونیکی، صرفاً یک تغییر در شیوه ارسال نیست، بلکه دارای آثار حقوقی مهم و جایگاه قانونی مشخصی است. آگاهی از این نکات برای هر شهروندی که با سیستم قضایی سروکار دارد، حیاتی است.

زمان رویت ابلاغیه و مفهوم فرض رویت

یکی از مهمترین نکات حقوقی در ابلاغ الکترونیکی، زمان رویت ابلاغیه و مفهوم فرض رویت است. بر اساس آیین نامه مربوطه:

• رویت واقعی: زمانی که شما به سامانه ثنا وارد می شوید و ابلاغیه را باز می کنید، سیستم به صورت خودکار تاریخ و زمان رویت را ثبت می کند. این تاریخ، مبدأ شروع تمامی مهلت های قانونی است.
• فرض رویت: حتی اگر شما ابلاغیه را مشاهده نکنید، پس از گذشت ده روز از تاریخ بارگذاری ابلاغیه در سامانه ثنا و ارسال پیامک اطلاع رسانی، ابلاغیه به صورت قانونی رویت شده تلقی می شود. این بدان معناست که حتی اگر شما از وجود ابلاغیه بی خبر باشید، قانون فرض می کند که شما از محتوای آن مطلع شده اید و مهلت های قانونی از آن تاریخ آغاز می شوند.

فرض رویت پس از ۱۰ روز از تاریخ بارگذاری ابلاغیه در سامانه ثنا و ارسال پیامک صورت می گیرد و شروع مهلت های قانونی را به دنبال دارد؛ بنابراین، بررسی منظم کارتابل ثنا ضروری است.

این قاعده برای جلوگیری از سوءاستفاده افراد و طولانی شدن بیهوده فرآیندهای دادرسی وضع شده است. اهمیت این موضوع در آن است که بسیاری از حقوق قانونی (مانند مهلت اعتراض به رأی یا مهلت واخواهی) دارای زمان محدودی هستند و با گذشت این مهلت ها، امکان اعمال آن حقوق از بین می رود.

اعتبار قانونی ابلاغ الکترونیکی

همانطور که پیش تر ذکر شد، ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی دارای اعتبار قانونی کامل و برابر با ابلاغ های سنتی (فیزیکی) است. هیچ تفاوتی در آثار حقوقی بین این دو روش ابلاغ وجود ندارد. آنچه در سامانه ثنا به صورت الکترونیکی ابلاغ می شود، معتبر و لازم الاجرا تلقی می گردد.

این اعتبار قانونی در ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری و آیین نامه اجرایی آن به صراحت بیان شده است. لذا، افراد نمی توانند به بهانه عدم ابلاغ فیزیکی یا عدم آگاهی از محتوای ابلاغیه الکترونیکی (در صورتی که شرایط رویت یا فرض رویت محقق شده باشد)، از اجرای تصمیمات قضایی سر باز زنند یا ادعای بی اطلاعی کنند.

مسئولیت کاربر در قبال ابلاغیه ها

با ایجاد سامانه ثنا و فراهم شدن امکان ابلاغ الکترونیکی، مسئولیت اصلی پیگیری و اطلاع از ابلاغیه ها به عهده خود کاربر قرار می گیرد. این مسئولیت شامل موارد زیر است:

• ثبت نام صحیح و کامل در ثنا.
• به روزرسانی منظم اطلاعات تماس و آدرس در سامانه.
• بررسی دوره ای و منظم کارتابل ثنا.
• حفظ و حراست از نام کاربری و رمز شخصی.

عدم انجام هر یک از این مسئولیت ها می تواند منجر به از دست رفتن حقوق قانونی و وارد آمدن ضرر به شخص شود و مراجع قضایی در قبال آن مسئولیتی نخواهند داشت.

تغییر آدرس یا شماره تماس در ثنا

یکی از مهمترین تکالیف قانونی کاربران سامانه ثنا، به روزرسانی فوری اطلاعات شخصی، به ویژه آدرس پستی و شماره تلفن همراه، در صورت تغییر است. در صورتی که شماره تلفن همراه شما تغییر کند و آن را در سامانه ثنا به روزرسانی نکنید، پیامک های اطلاع رسانی مربوط به ابلاغیه های جدید را دریافت نخواهید کرد. همچنین، اگر آدرس شما تغییر کند، ممکن است در آینده برای ابلاغ های فیزیکی احتمالی (در موارد خاص) با مشکل مواجه شوید.

برای به روزرسانی اطلاعات، باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده یا از طریق بخش تغییر مشخصات در سامانه ثنا (در صورت فعال بودن این امکان برای برخی تغییرات) اقدام نمایید. این کار باید در اسرع وقت انجام شود تا از هرگونه تضییع حقوق جلوگیری به عمل آید.

مهلت های قانونی پس از رویت ابلاغیه

همانطور که ذکر شد، تاریخ رویت ابلاغیه (چه واقعی و چه فرضی) مبدأ شروع تمامی مهلت های قانونی است. این مهلت ها شامل موارد زیر می شود:

• مهلت اعتراض به قرارهای صادره.
• مهلت تجدیدنظرخواهی نسبت به آراء دادگاه های بدوی.
• مهلت واخواهی نسبت به آراء غیابی.
• مهلت فرجام خواهی.
• مهلت ارائه دفاعیات و لوایح.
• مهلت پرداخت وجه التزام یا تأمین خواسته.

آگاهی دقیق از این مهلت ها و رعایت آن ها، برای حفظ حقوق و پیگیری صحیح پرونده قضایی ضروری است. عدم رعایت این مهلت ها می تواند به معنای قطعی شدن رأی یا از دست رفتن فرصت دفاع باشد.

نتیجه گیری: آینده ابلاغ و دسترسی آسان به عدالت

ابلاغ الکترونیکی اوراق قضایی، نمادی برجسته از تحول دیجیتال در نظام قضایی کشور است که با هدف افزایش کارایی، شفافیت و دسترسی آسان تر به عدالت طراحی و پیاده سازی شده است. این سیستم، نه تنها به رفع بسیاری از چالش های روش سنتی ابلاغ کمک کرده، بلکه بستری برای نوآوری های بیشتر در حوزه دادرسی الکترونیک فراهم آورده است. از سرعت بی نظیر در اطلاع رسانی گرفته تا کاهش هزینه ها و حفاظت از محیط زیست، مزایای این سامانه غیرقابل انکار است.

با این حال، موفقیت کامل این طرح، نیازمند همکاری و آگاهی تمامی ذینفعان، از جمله شهروندان است. درک دقیق مفاهیم، فرآیند ثبت نام در سامانه ثنا و چگونگی مشاهده ابلاغیه ها، اساسی ترین گام برای استفاده بهینه از این امکان نوین است. توجه به نکات حقوقی حیاتی مانند مفهوم فرض رویت و مسئولیت کاربران در قبال پیگیری ابلاغیه ها، ضامن حفظ حقوق و پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی در مسیر دادرسی است.

پیش بینی می شود که در آینده، دامنه خدمات الکترونیک قضایی گسترش یابد و شاهد ادغام عمیق تر فناوری در تمامی مراحل دادرسی باشیم. این روند، به سمت سیستمی هوشمندتر، دسترس پذیرتر و عادلانه تر پیش می رود.

از این رو، به تمامی شهروندان گرامی توصیه می شود تا در اسرع وقت نسبت به ثبت نام در سامانه ثنا اقدام نموده و با بررسی منظم کارتابل الکترونیکی خود، از آخرین وضعیت پرونده ها و ابلاغیه های قضایی مطلع شوند. این اقدام، نه تنها به تسریع روند رسیدگی ها کمک می کند، بلکه بهترین راه برای حفظ و حراست از حقوق قانونی شما در مسیر پرپیچ و خم دادرسی است. با بهره گیری صحیح از ابلاغ الکترونیکی، می توانیم گامی مهم در جهت دسترسی آسان تر و شفاف تر به عدالت برداریم و آینده ای روشن تر برای نظام قضایی کشور رقم بزنیم.