کاردانو چیست؟
کاردانو (Cardano) یک بلاک چین عمومی، غیرمتمرکز و منبع‌باز و یک پروژه ارز دیجیتال است که کوین آن ADA نام دارد. کاردانو امکان اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند؛ اما به‌لطف معماری چندلایه و مکانیسم اجماع اثبات سهام اختصاصی خود با نام اوروبوروس (Ouroboros)، بسیار مقیاس‌پذیرتر و سازگارتر از اتریوم است. اگر بیت کوین نسل اول و اتریوم نسل دوم بلاک چین‌ها باشد، کاردانو خود را نسل سوم بلاک چین‌ها می‌نامد.
به گفته تیم توسعه‌دهنده، کاردانو اولین پروژه مبتنی بر بلاک چین است که با فلسفه علمی و تحقیقات دانشمندان طراحی شده است. کار بر روی این پروژه از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و ارز دیجیتال Ada در دسامبر ۲۰۱۷ (آذر ۹۶) به صرافی‌ها عرضه شد.
همانطور که اشاره شد، مانند اتریوم، با استفاده از کاردانو و امکان ایجاد قراردادهای هوشمند، می‌توان روی این بلاک چین برنامه‌های غیرمتمرکز ساخت؛ برنامه‌هایی که هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را متوقف کند.
تیم کاردانو هر دو نیاز کاربر و تنظیم‌کننده مقررات را در نظر گرفته است. آنها تلاش می‌کنند تا بین موارد قانونی و حریم خصوصی کاربران تعادل برقرار کنند.
به‌دلیل اینکه بیشتر توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران اولیه این پروژه، ژاپنی هستند و شباهت‌های زیادی با اتریوم دارد، به کاردانو اتریوم ژاپنی هم می‌گویند.
تاریخچه مختصر کاردانو
بنیان‌گذار کاردانو چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson) است که خودش یکی از اعضای تیم اتریوم بوده است. سال ۲۰۱۵ این پروژه کلید خورد و به‌مدت دو سال به‌منظور یافتن راه حل‌هایی برای مشکلات اتریوم و بیت کوین، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. کاردانو توانست با ایجاد فرایندهای جدید در تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک، مسائل مقیاس‌پذیری در بیت کوین و قراردادهای هوشمند در اتریوم را حل کند.
چارلز هاسکینسون، بیت کوین را از نسل اول بلاک چین و اتریوم را از نسل دوم بلاک چین در نظر می‌گیرد. طبق عقیده او، ما به یک نسل سومی از بلاک چین‌ها نیاز داریم که کاردانو این نیاز را برطرف می‌کند.
در حال حاضر سه بنیاد و شرکت زیر روی توسعه کاردانو کار می‌کنند:
- The Cardano Foundation
- IOHK
- Emurgo
به‌جز شرکت‌های بالا، ده‌ها تیم دیگر به‌شکل جداگانه در حال کار روی کد منبع‌باز آن و ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز روی آن هستند.
پس از دو سال تحقیق و آزمایش، در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۷ (۶ مهر ۹۶) شبکه اصلی کاردانو راه‌اندازی و کمی بعد ارز دیجیتال Ada به فهرست بیترکس، بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال آن زمان، اضافه شد.
کاردانو چگونه کار می‌کند؟
برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر مانند بیت کوین که از روش ماینینگ یا همان اثبات کار (Proof Of Work) برای حفظ امنیت شبکه و تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کنند، کاردانو از الگوریتم اثبات سهام (Proof Of Stake) بهره میبرد.
اثبات انجام کار چیست؟
اثبات کار در شبکه ارزهای دیجیتال با بلاک چین جدا، مانند بیت کوین، اتریوم و لایت کوین، یک الگوریتم امنیتی است که با هدف بازدارنگی از حمله به شبکه طراحی شده است. طبق این الگوریتم، افراد داوطلبی به نام «ماینر» با در اختیار قراردادن قدرت پردازش سخت‌افزارهای کامپیوتر خود به شبکه، به حفظ امنیت شبکه کمک می‌کنند و پاداش می‌گیرند.
مفهوم اثبات کار حتی قبل از بیت کوین هم مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما ساتوشی ناکاموتو، خالق ناشناس بیت کوین، از این تکنیک به شیوه‌ای نوآورانه در ارز دیجیتال انقلابی خود استفاده کرد.
برای کنترل و یا حمله به یک شبکه مبتنی‌بر اثبات کار، یک شخص مجبور است بیش از ۵۱ درصد از کل قدرت پردازش شبکه را در اختیار داشته باشد که در شبکه‌های بزرگی مانند بیت کوین، توجیه اقتصادی ندارد.
اثبات سهام چیست؟
اثبات سهام راه متفاوتی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید برای بلاک چین است. در این الگوریتم، افراد برای مشارکت در کار اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک، باید مقداری از ارز دیجیتال مورد نظر (مثلاً کاردانو) را بخرند و در یک کیف پول به شبکه اختصاص دهند. به این ترتیب می‌توانند در کار تأیید تراکنش‌ها مشارکت کنند و واحدهای جدید ارز دیجیتال (ADA) دریافت کنند. مشارکت‌کنندگان کارمزدهای تراکنش‌های شبکه را برای خود برمی‌دارند.
این روش باعث می‌شود که دیگر برای مشارکت در شبکه نیاز به خرید سخت‌افزارهای گران‌قیمت نباشد. همچنین، اثبات سهام، مقیاس‌پذیری (سرعت و کارمزد تراکنش‌ها) را به‌شدت بهبود می‌بخشد.
با استفاده از اثبات سهام، اگر کسی بخواهد به شبکه حمله کند و کنترل آن را به دست بگیرد، مجبور است بیش از ۵۱ درصد از تمام واحدهای ارز دیجیتال مورد نظر (مثل ADA) را بخرد و به شبکه اختصاص دهد.
خرید ۵۱ درصد از کل واحدهای یک ارز دیجیتال بسیار مشکل است و با استناد به اصل عرضه و تقاضا در بازار تقریباً امکان‌پذیر نیست. اگر کسی بتواند به فرض محال این کار را انجام بدهد، با حمله به شبکه و از بین رفتن امنیت آن، قیمت ارز دیجیتال به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و حمله‌کننده خودش ضرر سنگینی را متحمل می‌شود.
در واقع در اثبات سهام، فرد مشارکت‌کننده با اختصاص‌دادن دارایی خود تضمین می‌کند که یک عامل مخرب برای شبکه نیست.
اوروبروس: اثبات سهامی متفاوت
الگوریتم اثبات سهام کاردانو اوروبروس (Ouroboros) نام دارد. در این الگورتیم، زمان واقعی به دوره‌های زمانی (epochs) تقسیم می‌شود. هر دوره زمانی هم خود به دوره‌های زمانی کوتاه‌تری به نام «اسلات» (Slot) تقسیم می‌شود. این دوره‌های زمانی مانند کارکنان شیفتی در یک کارخانه عمل می‌کنند؛ یعنی زمانی که یک دوره زمانی به پایان می‌رسد، کار دوره زمانی دیگر شروع می‌شود.
در پروژه کاردانو، محدوده زمانی که اسلات‌ها دربرمی‌گیرند متفاوت است و می‌تواند در الگوریتم آن تغییر داده شود.
هر اسلات یک رهبر دارد که به آن رهبر اسلات (SL) می‌گویند. این رهبر را دارندگان واحدهای کاردانو (ADA) با رأی خود در شبکه انتخاب می‌کنند.
این رهبران اسلات مسئول ایجاد و تأیید تراکنش‌های بلوک‌هایی هستند که به بلاک چین کاردانو اضافه می‌شوند. هر رهبر فقط می‌تواند یک بلوک تولید کند. این مکانیسم سبب می‌شود که نتوان در یک دوره زمانی خاص، بیشتر از تعداد خاصی بلاک تولید کرد.
اگر رهبری در یک اسلات که مسئول ایجاد بلوک و تأیید تراکنش‌های آن است، نتواند کار خود را انجام دهد (مثلاً آنلاین نباشد)، آن‌گاه حق تولید بلاک را از دست می‌دهد و پاداشی نمی‌گیرد.
یک یا چند اسلات می‌توانند خالی از بلاک باشند؛ اما بیشتر بلاک‌ها (حداقل ۵۰ درصد) باید طی یک دوره زمانی (epoch) تولید شوند.
تراکنش‌هایی که توسط رهبران اسلات ایجاد شده، توسط تأییدکنندگان ورودی (Input Endorsers) مورد تأیید قرار می‌گیرند. این تأییدکنندگان ورودی، دومین مجموعه از دارندگان سکه هستند که مسئول اجرای پروتکل‌اند.
در یک دوره زمانی مشخص ممکن است از یک تا چندین تأییدکننده وجود داشته باشد. حق رأیی که هرکدام از این تأییدکنندگان برای تأیید تراکنش‌ها دارند، بر اساس تعداد سکه‌هایی است که نگهداری می‌کنند.
یعنی هرچه تعداد سکه‌های ADA که یک فرد دارد بیشتر باشد، می‌تواند حق رأی بیشتری برای تأیید تراکنش‌ها داشته باشد.
نقشه راه کاردانو
نقشه راه کاردانو از ابتدا از ۵ فاز اصلی تشکیل می‌شد:
- فاز بایرون (Byron)
- فاز شلی (Shelley)
- فاز گوگن (Goguen)
- فاز باشو (Basho)
- فاز ولتیر (Voltaire)
فاز بایرون
بایرون اولین فاز از توسعه کاردانو بود که در سپتامبر ۲۰۱۷ کلید خورد. در این فاز الگوریتم اجماع اوروبروس پیاده‌سازی شده بود و امکان خریدوفروش ارز ADA هم وجود داشت. همچنین در همین فاز بود که دو کیف پول معروف کاردانو یعنی ددالوس و یورویی عرضه شدند.
در کنار همه این‌ها، یکی از اهداف اصلی فاز بایرون ایجاد جامعه‌ای قوی بود. فهرست‌شدن ADA در بیش از ۳۰ صرافی مطرح به این هدف کمک کرد و آن را به‌سوی جامعه جهانی هدایت کرد.
فاز شلی
شلی را می‌توان فاز تمرکززدایی کاردانو دانست. برخلاف فاز بایرون که به‌طور ناگهانی و با عرضه مین‌نت آغاز شد، انتقال به فاز شلی به‌طور پیوسته و بدون قطعی شبکه اتفاق افتاد.
فاز شلی تعداد نودهای کاردانو را افزایش داد و حاکمیت آن را به‌دست اعضای جامعه سپرد. راه‌اندازی استخرهای سهام‌گذاری متعلق به فاز شلی است. به‌گفته تیم کاردانو، فاز شلی تمرکززدایی در کاردانو را ۵۰ تا ۱۰۰ برابر نسبت‌به فاز قبلی افزایش می‌دهد.
فاز گوگن
فاز گوگن فاز اضافه‌شدن قراردادهای هوشمند و به‌تبع آنها اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به کاردانو است. همچنین یکی از اهداف گوگن عرضه زبان برنامه‌نویسی پلوتوس (Plutus) بود. پلوتوس زبانی مختص توسعه قراردادهای هوشمند است که از زبان هاسکل (Haskell) استفاده کرده است.
فاز باشو
در فاز باشو تمرکز اصلی روی بهبود مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری شبکه کاردانو خواهد بود. یکی از اقداماتی که در این فاز انجام خواهد شد عرضه زنجیره‌های جانبی یا سایدچین‌هاست. سایدچین‌ها موازی با زنجیره اصلی کاردانو فعالیت می‌کنند و با آن تعامل دارند. آنها می‌توانند به‌عنوان مکانسیم شاردینگ عمل کرده و با انتقال لود از شبکه اصلی به زنجیره‌های جانبی، ظرفیت این بلاک چین را افزایش دهند.
فاز ولتیر
فاز ولتیر آخرین گام‌ها برای تبدیل‌‌شدن کاردانو به یک شبکه مستقل را شامل خواهد شد. با عرضه سیستم رأی‌گیری، سهام‌گذاران می‌توانند درباره آینده کاردانو نظردهی کنند. با پیاده‌سازی این فاز کاربران می‌توانند پروپوزال‌های خود برای بهبود عملکرد کاردانو را ارسال کنند و آن را به رأی سهام‌گذاران (یا همان استیک‌هولدرها) بگذارند.
از دیگر ویژگی‌های این فاز می‌توان به سیستم خزانه‌داری (treasury) اشاره کرد. درصدی از کارمزد تراکنش‌های کاردانو در استخری جمع‌آوری می‌شود تا بودجه لازم برای پیاده‌سازی طرح‌هایی که استیک‌هولدرها به آنها رأی داده‌اند فراهم شود.
قیمت کاردانو (ارز دیجیتال ADA) به چه عواملی بستگی دارد؟
نام واحدهای ارزی کاردانو «Ada» است. این ارز دیجیتال تعداد محدودی دارد و در نهایت ۴۵٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ واحد از آن تولید خواهد شد.
در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۴ (۷ بهمن ۱۴۰۲)، طبق اطلاعات سایت CoinMarketCap، هر واحد ada با قیمت ۰.۴۸ دلار معامله می‌شود.
ada با قیمت هر واحد ۰.۰۲ دلار در صرافی بیترکس، بزرگ‌ترین صرافی ارز دیجیتال آن زمان عرضه شد و خیلی زود جهش خود را آغاز کرد.
در ۴ ژانویه ۲۰۱۸ (۱۴ دی ۹۶) کاردانو همگام با تمام بازار ارزهای دیجیتال با ۶,۰۰۰ درصد افزایش نسبت‌به قیمت اولیه خود، به بالاترین قیمت تاریخش یعنی ۱.۲۲ دلار رسید.
پس از رسیدن به اوج، قیمت امروز کاردانو هم مانند اغلب ارزهای دیجیتال دیگر در یک روند نزولی طولانی‌مدت که به «زمستان ارزهای دیجیتال» مشهور شد، به‌شدت سقوط کرد. پس از آن قیمت در سال ۲۰۱۹ کمی بازیابی شد. تاجایی‌که اکنون که در حال نگارش این مطلب هستیم، هر واحد Ada با قیمت حدود ۰.۴۸ دلار معامله می‌شود.
با وجود سقوط شدید، کاردانو با توسعه خود و جذب مقبولیت توانست در رتبه‌های بالای بازار باقی بماند و همچنان برای کسب جایگاه بزرگانی همچون اتریوم و ایاس بجنگد.
کیف پول کاردانو
با اینکه کاردانو در رتبه‌های بالای جدول ارزهای دیجیتال قرار دارد، کیف پول‌های زیادی برای آن عرضه نشده است.
کیف پول رسمی کاردانو ددالوس (Daedalus) است که فعلاً فقط روی کامپیوترهای شخصی نصب می‌شود. این کیف پول کاملاً غیرمتمرکز و امن بوده و برای سیستم‌عامل‌های ویندوز، لینوکس و مک عرضه شده است.
برای استفاده از این کیف پول، باید چند گیگابایت بلاک چین کاردانو را دانلود کنید. از سایت رسمی کاردانو (cardano.org) می‌توانید کیف پول رسمی این ارز دیجیتال را دریافت کنید.