کلام کاربردی و چالش حجاب – خبرگزاری آنلاین | اخبار ایران و جهان

به گزارش خبرگزاری آنلاین، زینب تاجیک، پژوهشگر مسائل دینی و فقهی در موضوع حجاب. اعلام: حجاب همیشه در همه فرهنگ ها و ادیان بسیار مهم و کلیدی است. خواه به عنوان امری زیستی-طبیعی تلقی شده باشد یا از مقوله ای از فرهنگ-ارزش ها تلقی شده باشد و یا در دین به عنوان یک اصل-باور دینی مهم تلقی شده باشد. امروزه نیز در گستره توسعه اجتماعی و جهانی، حجاب به عنوان نماد هویت و فرهنگ زنان مسلمان از جایگاه ویژه و ویژه ای برخوردار است.

در نیم قرن اخیر و با افزایش فعالیت های اجتماعی زنان و تغییر در مسائل زنان، مقوله حجاب دستخوش تغییرات و مشکلاتی شده است تا جایی که برخی موضوع حجاب را یکی از مسائل مهم و تعیین کننده نظام جمهوری اسلامی می دانند. در حال حاضر با برخورد و نوع مقابله با حجاب، حرکت اصلی نظام دستخوش تغییراتی خواهد شد.

برای حل این مشکل، علاوه بر فعالیت های فرهنگی و اجتماعی، باید به تفاسیر مختلف از حجاب نیز توجه شود و همه برنامه ها بر اساس مبانی کلامی، کلامی، انسان شناختی و زنانه اسلام و مهم ترین شیعه باشد. یک مدارس نهادینه کردن فرهنگ عفاف و حجاب انواع مختلف مبانی کلامی در مورد زنان ما را به سوی متفاوت خواندن حجاب سوق می دهد. در این مقاله پس از بررسی و تحلیل اجمالی تفسیر حجاب، تفسیر مبتنی بر عقل مبتنی بر وحی و نشان دادن رویکرد کلامی-اجتماعی مذهب شیعه در جهت تمدنی تبیین خواهد شد. به نظر می رسد یکی از راه حل های چالش حجاب در ایران تقویت گفتمان درباره این حجاب است.

بیشتر مطالعات مربوط به حجاب نشان دهنده روند کاهشی توجه زنان به پوشش اسلامی است.[۱] این نشان دهنده ضعف و عدم تبعیت زنان ایرانی با رویکرد سنتی نسبت به حجاب است. بعد از انقلاب اسلامی و فراهم شدن زمینه حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماعی و علمی، نگاه و رویکرد سنتی به مقوله عفاف و حجاب جوابگوی زنان نبود و باعث شد زنان از حجاب فاصله بگیرند.

این رویکرد که سابقه طولانی تری نسبت به سایر رویکردهای حجاب دارد، با پیش فرض هایی مانند القای کتمان زنان و دامن زدن به زنانگی و پرهیز از اختلاط زن و مرد در حوزه هایی که مردانه تعریف شده اند، همراه است. این دیدگاه و رویکرد، حضور و فعالیت های اجتماعی زنان را تهدیدی برای معنویت مردان می داند که باید به شدت از آن پرهیز کرد.

این حجاب خوانی بسیار محبوب است حر و زنانگی در حوزه شخصی و خانوادگی منحصر به فرد می شود.

برخی از فقهای معاصر نیز همین رویکرد را دنبال می کنند که زنان را به طور کامل حتی صورت پوشش می دهند کفن آن را نیز واجب دانسته و با احتیاط رعایت می شود.[۲] در این عقیده نه تنها حضور اجتماعی زنان برای حرکت جامعه اسلامی ضروری نیست، بلکه هر چه زنان در مناصب خانگی بیشتر حضور داشته باشند، جامعه اسلامی بهتر و اسلامی تر می شود.

در این رویکرد صرف نظر از نگاه کامل به آیه قرآن و نظام فکری اسلام، در مقوله حجاب و حتی محدودیت های حجاب دیده شده است. حامیان این نوع به دنبال حل مشکلات زنان با ظاهر هستند و از عقلانیت و فلسفه استفاده نمی کنند که باعث می شود زنان از خواندن پیروی نکنند.

رویکرد انسان شناختی که مقدمه این متن شده است، برتری رشد و مردانگی انسان بر زن و زنانگی است و این نوع نگاه که از یونان باستان و ادیان دروغین سرچشمه می گیرد، وارد اسلام نیز شده و همه فقه و حقوق را در بر می گیرد. مشکلات فرهنگی و اجتماعی کاهش یافته است

این نوع نگاه در همان سال هایی که نهضت اصیل انقلاب اسلامی شکل گرفت به شدت مورد مخالفت و انتقاد قرار گرفت. تلاش استاد مطهری برای رد حجاب و حجاب زنان، انتقادی است به رویکرد ایشان در مقوله حجاب.[۳]

رویکرد فمینیستی به حجاب

این رویکرد با تأکید بر انتخاب حجاب به عنوان حق طبیعی زنان، اجباری بودن حجاب را به چالش می‌کشد و سبک پوشش خاصی را برای زنان تحمیل می‌کند و معتقد است مخالفت با این قانون، مقاومت زنان را برای کسب این حقوق ایجاد می‌کند.

برخی از فمینیست‌های مسلمان، قرائت غالب از حجاب را برای زنان مسلمان منزوی می‌دانند و بر این باورند که با تقلیل حجاب و عفاف به لباس، کلمه حجاب از معنای اصلی آن خالی می‌شود.[۴] به عقیده برخی فمینیست های مسلمان، اجباری شدن حجاب موجب سلب حقوق مسلمانان و بازداری زنان از فعالیت های اجتماعی می شود.[۵]

این رویکرد به حجاب و قوانین و احکام اسلامی، نوعی سکولاریسم است فردگرایی و تجربه گرایی به وجود آمده، نتیجه آن از بین رفتن ارزش های معنوی و اسلامی در مسائل زنان خواهد بود. در این رویکرد، فرد ملاک شناسایی و تعریف ارزش ها خواهد بود و در نهایت به نسبی گرایی منجر می شود.

رویکرد کلامی به حجاب

این رویکرد که برگرفته از نگاه جامع اسلامی به زن است، با شکل‌گیری نهضت انقلاب اسلامی با مناصب افرادی چون امام خمینی، شهید مطهری، آیت‌الله طالقانی و علامه طباطبایی آغاز شد و پس از انقلاب اسلامی به یک شکل‌گیری رسید. زندگی جدید با رهنمودهای مقام معظم رهبری

رویکرد کلامی اجتماعی این حجاب که مبتنی بر دفاع از هویت انسانی زن، برابری زنانگی و مردانگی است. زندگی ارزش این است که تفاوت بین زنانگی و مردانگی (جسمانی، ذهنی، عاطفی و هوشمندی) و نیازهای اجتماعی زنان برای ایجاد تمدن نوین اسلامی را بپذیریم. این قرائت خواندن حجاب شریف را هدایت می کند و به کاربردی شدن کلمات و خروج این علم از حصار تنگ تجرید کمک می کند.

یکی از مهم ترین ویژگی های حجاب خوانی بر اساس آن است تقدس در اینجا با بررسی سخنان متفکر انقلاب اسلامی به این نتیجه می رسیم که در تفسیر حجاب عفاف در محوریت قرار گرفته است. مثلاً استاد مطهری معنای حجاب را حجاب و کتمان رد می کند. سس پستو زن ماندن و حیا و عفت و حجاب از تدابیر زن است گرانبها یعنی حفظ و حفظ جایگاه زن در مقابل مردان.[۶] در اندیشه امام خمینی (ره) حجاب و عفاف به وحدت می رسد که برای فعالیت اجتماعی زنان است. اولین بار آنها ضروری هستند[۷] وی تاکید کرد: زنان باید با حفظ حجاب و عفاف در تمامی عرصه های اجتماعی و سیاسی با مردان همکاری کنند.[۸]

همانطور که می بینید، در این قرائت از حجاب، زنان دیگر موجودات ناقصی نیستند که وجود اجتماعی آنها تهدیدی برای معنویت مردان باشد. همچنین وجود اجتماعی زن برای تکمیل نهضت اصیل انقلاب اسلامی لازم و ضروری است و حجاب وسیله ای برای حفظ کرامت زن است. در این رویکرد کلامی حجاب که مبتنی بر جامعیت اسلام در راستای کرامت بخشیدن به زن است، حجاب یک مشکل است. توسعه مفید واقع شده و با توجه به تحولات زنان در جامعه جهانی، زمینه حضور فعال زنان مسلمان در عرصه های مختلف اجتماعی، سیاسی و علمی را فراهم می کند.

یکی دیگر از ویژگی های رویکرد کلامی به حجاب، هویت خوانی به عنوان نماد زن مسلمان است. در زمان رضاخانی حجاب برای همراهی با زنان طبقه متوسط ​​و ثروتمند توسط دولت مطرح شد و باعث شد که موضوع آداب و رسوم به یک موضوع سیاسی تبدیل شود و حجاب به عنوان نمادی علیه حکومت مورد حمایت قرار گیرد. به عبارت دیگر، حجاب ارائه شده توسط دولت، نماد زوال زنان مسلمان، تبدیل شدن به نماد مقاومت و هویت زنان اسلامی ایرانی است. این اتفاق موجب تحول مهم و مؤثری در قرائت های مختلف حجاب شد. برخی از محققان غربی در مورد همین معنای حجاب چنین نوشته اند:

” نمایش دادن به صورت نمادین حجاب در غرب به این دلیل است که زنان مسلمان نمی خواهند شبیه غربی ها شوند. آنها سعی می کنند هویت خود را به عنوان زنان مسلمان به دست آورند و تأیید کنند. انتخاب حجاب برای آنها نه تنها یک امر مذهبی است، بلکه حاضرند حجاب را به عنوان نماد هویت خود بپذیرند.[۹]

سخنان مقام معظم رهبری معنای هویت حجاب را آشکار می کند. وی از حجاب به عنوان لباس ملی ایران و نماد گسترش اسلام و پیام رسانی به سایر جوامع یاد کرد.[۱۰] تغییر معنای حجاب از یک امر فردی و صرفاً مذهبی به رسانه های هویتی و انقلابی در سخنان ایشان مشهود است تا جایی که می گوید حجاب زن بر پرچم ملی برتری دارد. [۱۱]

این تغییری آشکار از معنای حجاب با رویکرد کلامی در جهت هویت بخشی به زنان مسلمان ایرانی است. این قرائت نمادین نیز معنی بیان حجاب زنان غالب شدن پیروز شدن چیره شدن این مشکل در سطح جهانی است و حفظ کرامت انسانی زنان را تضمین می کند.

با توجه به اینکه نظر اصلی انقلاب اسلامی در مسئله حجاب، رویکرد کلامی اجتماعی به حجاب است، لذا در برنامه ریزی های فرهنگی و اجتماعی به عفاف و حجاب توجهی نمی شود. اگر این رویکرد به حجاب از سوی مسئولان به دقت ذکر نشود و زنان ایرانی با حجاب خود احساس عزت نکنند، برخورد شدید در این مورد نه تنها به گسترش فرهنگ عفاف و حجاب کمک نمی کند، بلکه باعث می شود.کلبه همچنین محجبه خواهد شد

________________________________

PS:

[۱] مقاله توسعه و تعارض فرامرز رفیع پور را ببینید.

[۲] مثلا سید طباطبایی و سید روحانی، 1412، 1332.

[۳] مطهری، 7، 1374.

[۴] مارنسی، 1390، 164.

[۵] وحدتی، 1385، 176.

[۶] استاد مطهری، 1385، 19، 43-43.

[۷] امام خمینی، 1368، 5، 294.

[۸] همان، 19، 185.

[۹] Daly-1999-149.

[۱۰] دیدار با جمعی از بانوان پزشک از سراسر کشور در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۷.

[۱۱] با دست ملاقات کنید بیمه کنگره شهدای ورزش 30 آذر 94.