سهم زن دوم از ارث شوهر

سهم زن دوم از ارث شوهر، مانند زن اول، بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود و هیچ تفاوتی در میزان سهم الارث میان همسران دائم وجود ندارد؛ این سهم، که یک چهارم یا یک هشتم از ترکه متوفی است، در صورت تعدد زوجات به تساوی میان تمامی همسران دائم تقسیم می گردد.

فوت همسر، رویدادی تلخ و ناگوار است که علاوه بر بار عاطفی سنگین، پیچیدگی های حقوقی متعددی را به دنبال دارد، به ویژه در موضوع تقسیم ارث. در شرایطی که مردی دارای بیش از یک همسر دائمی باشد، مسائل مربوط به سهم الارث زن دوم می تواند ابهامات و پرسش های فراوانی را برای وراث ایجاد کند. آگاهی دقیق از حقوق قانونی در این زمینه، نه تنها برای زن دوم بلکه برای سایر ورثه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا فرآیند انحصار وراثت و تقسیم ترکه به درستی و مطابق با موازین قانونی صورت پذیرد. این مقاله به تفصیل و با تکیه بر مواد قانونی، به تمامی جنبه های سهم الارث زن دوم از شوهر متوفی خواهد پرداخت.

مفهوم ارث در قانون ایران و جایگاه همسر (زوجه) به عنوان وارث

ارث به مجموعه ای از اموال و حقوق مالی اطلاق می شود که پس از فوت یک شخص (متوفی)، به ورثه قانونی او منتقل می گردد. مبنای توارث در حقوق ایران، که برگرفته از فقه اسلامی است، دو عامل اصلی قرابت نسبی و قرابت سببی است. قرابت نسبی به معنای خویشاوندی خونی (مانند فرزندان، پدر و مادر، خواهر و برادر) و قرابت سببی به معنای خویشاوندی ناشی از عقد ازدواج (مانند زن و شوهر) می باشد.

شرایط کلی ارث بردن همسر

برای اینکه همسر (زوجه) بتواند از شوهر متوفای خود ارث ببرد، سه شرط اساسی باید محقق شود که این شرایط برای همسر اول و دوم هیچ تفاوتی ندارد:

• عقد دائم و ثبت شده: رابطه زوجیت باید به صورت دائم و قانونی برقرار بوده و در دفاتر رسمی به ثبت رسیده باشد. عقد موقت (صیغه) موجب توارث نمی شود، مگر آنکه متوفی تا یک سوم از اموال خود را به موجب وصیت به همسر موقت خود اختصاص داده باشد که این امر نیز باید در چارچوب قانونی وصیت صورت گیرد. ماده 940 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «زوجین تنها در صورتی از یکدیگر ارث می برند که زوجیت آنها دائمی باشد.»
• حیات همسر در زمان فوت شوهر: همسر باید در زمان فوت شوهر در قید حیات باشد. در صورتی که همسر قبل یا همزمان با شوهر فوت کند، ارث به او تعلق نخواهد گرفت.
• عدم موانع ارث: هیچ یک از موانع قانونی ارث (مانند قتل عمد متوفی توسط وارث، کفر، لعان و …) نباید وجود داشته باشد.

عدم ارث در عقد موقت (صیغه)

یکی از نکات بسیار مهم در بحث ارث، موضوع عقد موقت (صیغه) است. بر خلاف تصور برخی افراد، زن در عقد موقت (حتی اگر مدت آن طولانی باشد و ثبت شده باشد)، از شوهر خود ارث نمی برد. این حکم به صراحت در ماده 940 قانون مدنی مورد تاکید قرار گرفته است. تنها راهی که همسر موقت می تواند از اموال متوفی بهره مند شود، از طریق وصیت متوفی و در حدود یک سوم اموال اوست. هرگونه وصیت بیش از ثلث، نیازمند اجازه وراث قانونی است.

میزان سهم الارث کلی زن از شوهر

میزان سهم الارث زن از شوهر متوفی، بسته به وجود یا عدم وجود فرزند برای شوهر، متفاوت است. این قاعده کلی برای تمامی همسران دائم، اعم از اول یا دوم، یکسان است و تفاوتی بین آنها قائل نمی شود. ملاک داشتن فرزند برای شوهر است، نه لزوماً داشتن فرزند از خود زوجه. این فرزند می تواند از همسر اول، دوم، یا حتی فرزندان حاصل از ازدواج های قبلی مرد باشد که تحت ولایت قانونی او قرار داشته اند.

در صورت داشتن فرزند برای شوهر

اگر مرد متوفی دارای فرزند باشد (چه از همسر فعلی، چه از همسران قبلی، و چه از فرزندخوانده قانونی)، سهم الارث تمامی همسران دائم او در مجموع یک هشتم (1/8) از تمامی ترکه (اعم از منقول و غیرمنقول) خواهد بود. این حکم بر اساس ماده 946 قانون مدنی تعیین شده است.

در صورت نداشتن فرزند برای شوهر

چنانچه مرد متوفی هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم الارث تمامی همسران دائم او در مجموع یک چهارم (1/4) از تمامی ترکه (اعم از منقول و غیرمنقول) خواهد بود. این مورد نیز طبق ماده 946 قانون مدنی مشخص شده است.

میزان سهم الارث همسران دائم از ترکه متوفی، بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند برای شوهر تعیین می گردد، نه وجود فرزند از خود همسر. این سهم کلی، سپس میان تمامی همسران دائم به تساوی تقسیم می شود.

سهم زن دوم از ارث شوهر در صورت تعدد زوجات

این بخش، محوری ترین و مهم ترین قسمت بحث سهم زن دوم از ارث شوهر است. قانون مدنی ایران، با در نظر گرفتن تعدد زوجات در عقد دائم، احکام صریحی را در این خصوص وضع کرده است. اصل برابری حقوقی در این زمینه حائز اهمیت است؛ به این معنی که از نظر قانونی، زن دوم (در عقد دائم) از حیث میزان سهم الارث، هیچ تفاوتی با زن اول یا سایر همسران دائم متوفی ندارد.

ماده 942 قانون مدنی: تقسیم بالسویه سهم الارث زوجات

ماده 942 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «در صورت تعدد زوجات، ربع یا ثمن ترکه که تعلق به زوجه دارد، بین همه آنان بالسویه تقسیم می شود.» این ماده به وضوح نشان می دهد که سهم کلی زوجه (یک هشتم در صورت وجود فرزند یا یک چهارم در صورت عدم وجود فرزند) میان تمامی همسران دائمی متوفی به تساوی تقسیم خواهد شد.

سناریوها و مثال های عددی و کاربردی

برای درک بهتر نحوه محاسبه سهم زن دوم از ارث شوهر در شرایط تعدد زوجات، به مثال های عملی زیر توجه کنید:

سناریو 1: شوهر متوفی دارای دو زن دائم و فرزند است

فرض کنید مردی با دو همسر دائمی فوت کرده و دارای فرزند (چه از همسر اول، چه از همسر دوم یا هر دو) است. کل دارایی او (ترکه) 800 میلیون تومان باشد.

• گام 1: تعیین سهم کلی زوجات. چون متوفی فرزند دارد، سهم کلی زوجات یک هشتم (1/8) از کل ترکه است.
• محاسبه: 1/8 از 800 میلیون تومان = 100 میلیون تومان.
• گام 2: تقسیم سهم کلی زوجات بین دو همسر. بر اساس ماده 942، این 100 میلیون تومان باید به تساوی بین دو همسر تقسیم شود.
• محاسبه: 100 میلیون تومان / 2 = 50 میلیون تومان.
• نتیجه: در این سناریو، سهم زن دوم از ارث شوهر 50 میلیون تومان (معادل 1/16 از کل ترکه) خواهد بود.

سناریو 2: شوهر متوفی دارای دو زن دائم و بدون فرزند است

فرض کنید مردی با دو همسر دائمی فوت کرده و هیچ فرزندی (از هیچ یک از همسران یا قبل از ازدواج) ندارد. کل دارایی او (ترکه) 800 میلیون تومان باشد.

• گام 1: تعیین سهم کلی زوجات. چون متوفی فرزندی ندارد، سهم کلی زوجات یک چهارم (1/4) از کل ترکه است.
• محاسبه: 1/4 از 800 میلیون تومان = 200 میلیون تومان.
• گام 2: تقسیم سهم کلی زوجات بین دو همسر. بر اساس ماده 942، این 200 میلیون تومان باید به تساوی بین دو همسر تقسیم شود.
• محاسبه: 200 میلیون تومان / 2 = 100 میلیون تومان.
• نتیجه: در این سناریو، سهم زن دوم از ارث شوهر 100 میلیون تومان (معادل 1/8 از کل ترکه) خواهد بود.

سناریو 3: شوهر متوفی دارای سه زن دائم (با/بدون فرزند)

اگر متوفی سه همسر دائم داشته باشد، باز هم سهم کلی زوجات (یک هشتم یا یک چهارم) به تساوی میان این سه نفر تقسیم می شود.

• با فرزند: اگر ترکه 800 میلیون تومان باشد و متوفی فرزند داشته باشد، سهم کلی زوجات 100 میلیون تومان است که بین سه نفر تقسیم می شود: 100 میلیون / 3 = تقریباً 33.33 میلیون تومان برای هر زن.
• بدون فرزند: اگر ترکه 800 میلیون تومان باشد و متوفی فرزند نداشته باشد، سهم کلی زوجات 200 میلیون تومان است که بین سه نفر تقسیم می شود: 200 میلیون / 3 = تقریباً 66.66 میلیون تومان برای هر زن.

در جدول زیر، خلاصه سهم الارث همسران در حالت های مختلف ارائه شده است:

تعداد همسران دائم	وضعیت فرزندان متوفی	سهم کلی زوجات از ترکه	سهم هر یک از زوجات
یک همسر	دارای فرزند	1/8	1/8
یک همسر	بدون فرزند	1/4	1/4
دو همسر	دارای فرزند	1/8	1/16 (نیمی از 1/8)
دو همسر	بدون فرزند	1/4	1/8 (نیمی از 1/4)
سه همسر	دارای فرزند	1/8	1/24 (یک سوم از 1/8)
سه همسر	بدون فرزند	1/4	1/12 (یک سوم از 1/4)

از چه اموالی زن دوم ارث می برد؟ (اموال منقول و غیرمنقول)

یکی از تغییرات مهم و مترقی در قانون ارث، مربوط به اموالی است که همسر از آن ارث می برد. در گذشته، زن صرفاً از قیمت اعیان (ساختمان و بنا) ارث می برد و از عرصه (زمین) محروم بود. اما با اصلاح ماده 946 قانون مدنی، این وضعیت تغییر کرده است.

تغییرات قانون (ماده 946 قانون مدنی)

بر اساس ماده 946 قانون مدنی (اصلاحی 1387)، اکنون زن از تمامی اموال شوهر، اعم از منقول و غیرمنقول، ارث می برد. این ماده بیان می کند: «زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می باشد.»

تفکیک سهم از اموال منقول و غیرمنقول

این ماده به وضوح تفکیک سهم از اموال را مشخص می کند:

• اموال منقول: شامل وجه نقد، سپرده های بانکی، سهام، خودرو، طلا، جواهرات، لوازم منزل و هر شیء قابل نقل و انتقال دیگر است. زن (چه اول و چه دوم) عین سهم خود را از اموال منقول به ارث می برد.
• اموال غیرمنقول: شامل خانه، آپارتمان، زمین کشاورزی، مغازه و هرگونه ملک و مستغلات است. زن از قیمت اموال غیرمنقول (هم عرصه و هم اعیان) ارث می برد. این بدین معناست که زن مالک قسمتی از ملک نمی شود، بلکه حق دریافت ارزش ریالی سهم خود از ملک را دارد. این ارزش باید بر اساس قیمت روز ملک در زمان تقسیم ترکه محاسبه و به او پرداخت شود.

به عنوان مثال، اگر کل ترکه شامل یک خودرو 200 میلیون تومانی و یک خانه 800 میلیون تومانی باشد (مجموع 1 میلیارد تومان)، و شوهر دو همسر و فرزند داشته باشد، سهم کلی زوجات 1/8 از 1 میلیارد = 125 میلیون تومان است. این مبلغ به تساوی (62.5 میلیون تومان برای هر زن) از مجموع این اموال پرداخت می شود. نحوه پرداخت می تواند به صورت توافقی یا از طریق فروش اموال و تقسیم مبلغ آن باشد.

حقوق مالی دیگر زن دوم پس از فوت شوهر (مقدم بر ارث)

مهم است بدانید که علاوه بر سهم الارث، زن دوم (مانند زن اول) از حقوق مالی دیگری نیز پس از فوت شوهر برخوردار است که پرداخت آنها مقدم بر تقسیم ارث میان ورثه است. این بدان معناست که ابتدا باید این دیون و حقوق پرداخت شوند، سپس باقیمانده اموال متوفی به عنوان ترکه میان وراث تقسیم گردد.

مهریه

مهریه از جمله حقوق مالی زن است که با عقد دائم بر ذمه شوهر قرار می گیرد. پس از فوت شوهر، مهریه زن دین ممتاز محسوب شده و باید از محل ترکه متوفی و پیش از تقسیم ارث میان ورثه، به طور کامل پرداخت شود. زن می تواند برای مطالبه مهریه خود، حتی اگر سند خانه به نام زن دیگری یا فرزندان باشد (در صورتی که جزو ماترک محسوب شود)، به دادگاه مراجعه کند و آن را از اموال متوفی مطالبه نماید. این حق شامل زن دوم نیز می شود و هیچ تفاوتی با زن اول ندارد.

نفقه معوقه

اگر مرد در زمان حیات خود، نفقه همسرش را (در صورت تمکین زن) پرداخت نکرده باشد، نفقه معوقه نیز به عنوان دین بر عهده متوفی محسوب می شود. زن می تواند با ارائه مدارک و شواهد لازم، نفقه معوقه خود را نیز از ترکه متوفی قبل از تقسیم ارث مطالبه کند. این حق نیز برای زن دوم محفوظ است.

اجرت المثل ایام زوجیت

در صورتی که زن در طول زندگی مشترک، کارهایی را در منزل انجام داده باشد که عرفاً برای آن اجرت تعیین می شود و قصد تبرع (انجام رایگان کار) نداشته باشد، می تواند اجرت المثل آن کارها را مطالبه کند. این مطالبه نیز باید از محل ترکه متوفی پرداخت شود. اثبات این موضوع نیازمند ارائه دلایل و مدارک کافی به دادگاه است.

حق سکونت در منزل مشترک

در برخی شرایط، اگر زن مهرالمثل یا مهریه خود را مطالبه کرده باشد و ترکه متوفی شامل منزل مشترک باشد، زن می تواند تا زمان دریافت کامل مهریه یا مهرالمثل خود، حق سکونت در آن منزل را داشته باشد. این حق نیز برای زن دوم محفوظ است.

وصیت متوفی

متوفی می تواند تا یک سوم (1/3) از اموال خود را به موجب وصیت، برای هر شخص یا هر امر خیری که مایل است، اختصاص دهد. این وصیت تا یک سوم نافذ است و ورثه نمی توانند مانع آن شوند. اگر وصیت بیش از ثلث باشد، نفوذ آن منوط به اجازه وراث است. زن دوم نیز می تواند از طریق وصیت، علاوه بر سهم الارث قانونی خود، از اموال متوفی بهره مند شود، مشروط بر اینکه در حدود ثلث باشد یا ورثه مازاد بر ثلث را اجازه دهند.

شرایط خاص و موانع ارث در مورد زن دوم

در کنار قواعد عمومی، برخی شرایط و موانع خاص نیز وجود دارد که می تواند بر سهم زن دوم از ارث شوهر تاثیر بگذارد. آگاهی از این موارد برای پیشگیری از هرگونه اختلاف و ابهام ضروری است.

عقد موقت (صیغه)

همان طور که پیشتر اشاره شد، عقد موقت (صیغه) موجب توارث نمی شود. بنابراین، زن دوم که با عقد موقت به نکاح مرد درآمده، حتی اگر این عقد ثبت شده باشد، پس از فوت شوهر، هیچ سهم الارثی از او نخواهد داشت. تنها راه ممکن برای بهره مندی او از ترکه، وصیت متوفی در حدود یک سوم اموال است که آن هم یک سهم الارث محسوب نمی شود بلکه یک دین یا تکلیف از سوی متوفی است.

طلاق و تأثیر آن بر ارث بری

نوع طلاق و زمان فوت شوهر نسبت به آن، می تواند بر حق ارث بری زن تاثیرگذار باشد:

• طلاق رجعی در زمان عده: اگر طلاق از نوع رجعی باشد و شوهر در زمان عده زن فوت کند، زن از شوهر خود ارث می برد. علت این امر آن است که در طلاق رجعی، رابطه زوجیت به طور کامل قطع نشده و مرد حق رجوع دارد.
• طلاق بائن یا اتمام عده: در صورتی که طلاق از نوع بائن باشد (مانند طلاق خلع یا مبارات) یا طلاق رجعی بوده اما مدت عده به پایان رسیده باشد، رابطه زوجیت به طور کامل قطع شده و زن از شوهر سابق خود ارث نمی برد.

آیا زن دوم از زن اول ارث می برد؟

پاسخ به این سوال منفی است. بر اساس طبقات ارث در قانون مدنی، افراد تنها از کسانی ارث می برند که با آنها قرابت نسبی (خونی) یا سببی (ازدواج) داشته باشند. زن دوم با زن اول هیچ گونه رابطه نسبی یا سببی ندارد، بنابراین، هیچ حقی برای ارث بردن از یکدیگر نخواهند داشت. ورثه هر شخص، مستقل از ورثه همسرش تعیین می شوند.

آیا فرزندان زن دوم از شوهر ارث می برند؟

بله، بدون هیچ تفاوتی با فرزندان زن اول. تمامی فرزندان مشروع متوفی، صرف نظر از اینکه از کدام همسر (اول، دوم یا حتی ازدواج های قبلی) باشند، به یک میزان و نسبت قانونی از پدر خود ارث می برند. ملاک توارث، نسب مشروع با متوفی است. سهم پسر دو برابر سهم دختر است که این قاعده نیز در مورد تمامی فرزندان صدق می کند.

به عنوان مثال، اگر مردی دو فرزند پسر از زن اول و یک فرزند دختر از زن دوم داشته باشد، هر سه فرزند به تساوی (با رعایت نسبت دو به یک برای پسر و دختر) از پدرشان ارث می برند و تفاوتی بین آنها گذاشته نمی شود.

مراحل قانونی مطالبه و دریافت سهم الارث توسط زن دوم

مطالبه و دریافت سهم زن دوم از ارث شوهر، مستلزم طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. آگاهی از این مراحل به زن کمک می کند تا حقوق خود را به درستی پیگیری و از تضییع آن جلوگیری کند.

گرفتن گواهی فوت

اولین گام، دریافت گواهی فوت متوفی از اداره ثبت احوال است. این سند، پایه و اساس تمامی اقدامات قانونی بعدی در خصوص ارث است.

درخواست گواهی انحصار وراثت

پس از دریافت گواهی فوت، زن دوم (یا هر یک از وراث) باید از شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت نماید. این گواهی سندی رسمی است که تعداد وراث قانونی و سهم الارث هر یک را مشخص می کند. مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت معمولاً شامل موارد زیر است:

• شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمامی وراث.
• عقدنامه دائم زوجین.
• گواهی فوت.
• استشهادیه محضری (با امضای شاهدان و تایید دفتر اسناد رسمی) مبنی بر تعداد وراث.

شناسایی و فهرست بندی ماترک (دارایی ها و بدهی ها)

پس از صدور گواهی انحصار وراثت، نوبت به شناسایی و فهرست بندی دقیق تمامی دارایی ها و بدهی های متوفی می رسد. این مرحله برای تعیین حجم واقعی ترکه و جلوگیری از پنهان کاری احتمالی اموال توسط برخی ورثه بسیار حیاتی است. دارایی ها شامل اموال منقول (وجه نقد، سهام، خودرو، طلا) و غیرمنقول (ملک، زمین) و بدهی ها شامل مهریه، نفقه معوقه، وام ها و سایر دیون متوفی می شود.

تلاش برای تقسیم توافقی

در بهترین حالت، پس از مشخص شدن سهم هر یک از وراث در گواهی انحصار وراثت، ورثه می توانند به صورت توافقی اقدام به تقسیم ترکه نمایند. این روش، سریع ترین و کم هزینه ترین راه برای حل و فصل مسائل مربوط به ارث است و می تواند از بروز اختلافات طولانی مدت قضایی جلوگیری کند. توافق نامه تقسیم ترکه بهتر است به صورت رسمی در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود.

اقدام قضایی در صورت عدم توافق

در بسیاری از موارد، به ویژه در شرایط تعدد زوجات و اختلاف منافع، امکان توافق وجود ندارد. در چنین حالتی، زن دوم می تواند از طریق مراجع قضایی حقوق خود را پیگیری کند:

• دادخواست تقسیم ترکه: در صورتی که ورثه در مورد نحوه تقسیم اموال به توافق نرسند، هر یک از ورثه می تواند با تقدیم دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه حقوقی، تقاضای تقسیم رسمی اموال را نماید.
• دادخواست فروش سهم الارث: در مواردی که اموال متوفی (مانند یک واحد آپارتمان) قابل افراز و تقسیم فیزیکی نباشد، زن دوم می تواند با ارائه دادخواست فروش سهم الارث به دادگاه، تقاضای فروش ملک و دریافت سهم خود از قیمت آن را نماید. در این صورت، دادگاه دستور فروش ملک را صادر و پس از فروش، سهم هر یک از ورثه (از جمله سهم زن دوم از قیمت عرصه و اعیان) پرداخت می شود.
• دادخواست تأمین خواسته: برای جلوگیری از نقل و انتقال غیرقانونی یا پنهان کاری اموال متوفی توسط سایر وراث، زن دوم می تواند قبل از اقامه دعوای اصلی یا همزمان با آن، دادخواست تأمین خواسته را به دادگاه ارائه دهد. با این دادخواست، دادگاه دستور توقیف اموال (از طریق اداره ثبت یا بانک ها) را صادر می کند تا از تضییع حقوق زن جلوگیری شود.

اهمیت مشاوره وکیل متخصص ارث

فرآیند انحصار وراثت و تقسیم ترکه، به ویژه در موارد پیچیده مانند تعدد زوجات، دارای جزئیات و ظرایف حقوقی فراوانی است. مشاوره و کمک گرفتن از وکیل متخصص ارث، می تواند نقش کلیدی در حفظ حقوق زن دوم و تسریع در روند مطالبه و دریافت سهم الارث ایفا کند. یک وکیل مجرب می تواند زن را در تمامی مراحل، از جمع آوری مدارک تا طرح دعاوی قضایی، راهنمایی و نمایندگی کند.

با توجه به پیچیدگی های موجود و نیاز به دقت حقوقی بالا، بهره مندی از دانش و تجربه یک وکیل متخصص، نه تنها از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری می کند، بلکه احتمال موفقیت در احقاق حقوق را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. این امر به خصوص در زمان هایی که سایر ورثه همکاری لازم را نداشته یا قصد سوء استفاده از عدم آگاهی حقوقی زن دوم را دارند، از اهمیت دوچندانی برخوردار است.

نتیجه گیری

سهم زن دوم از ارث شوهر، موضوعی حقوقی و با اهمیت است که در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، با دقت و صراحت تبیین شده است. بر اساس اصول قانونی، زن دوم در صورت عقد دائم، از نظر میزان و نحوه ارث بری، هیچ تفاوتی با زن اول ندارد. سهم کلی تمامی همسران دائم، در صورت داشتن فرزند برای شوهر، یک هشتم از ترکه و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از ترکه است که این سهم کلی سپس به تساوی میان تمام همسران دائمی متوفی تقسیم می شود. همچنین، زن از تمامی اموال، اعم از منقول (عین) و غیرمنقول (قیمت عرصه و اعیان)، ارث می برد.

آگاهی از این حقوق، همراه با درک سایر حقوق مالی نظیر مهریه، نفقه معوقه و اجرت المثل که مقدم بر تقسیم ارث هستند، برای هر زن دوم و سایر ورثه، ضروری است. پیمودن مراحل قانونی از دریافت گواهی فوت و انحصار وراثت تا شناسایی ماترک و در نهایت مطالبه سهم، نیازمند دقت و بعضاً حمایت حقوقی است. در صورت عدم توافق میان ورثه، امکان اقدام قضایی از طریق دادخواست تقسیم ترکه یا فروش سهم الارث وجود دارد.

در مواجهه با این فرآیند پیچیده، مشاوره با وکلای متخصص ارث نه تنها به حفظ حقوق زن دوم کمک می کند، بلکه می تواند راهگشای حل اختلافات و تسریع در روند تقسیم عادلانه ترکه باشد. دستیابی به عدالت و احقاق حق، مستلزم دانش حقوقی و اقدام آگاهانه و مسئولانه است.