برای گرفتن مهریه از کجا شروع کنیم
برای گرفتن مهریه از کجا شروع کنیم
برای گرفتن مهریه از کجا شروع کنیم؟ مطالبه مهریه، حق قانونی و شرعی زن در عقد ازدواج است که بر اساس قوانین مدنی و شرعی ایران به رسمیت شناخته شده است. آگاهی از مسیر صحیح برای مطالبه مهریه، می تواند از اتلاف وقت و صرف هزینه های اضافی جلوگیری کند و فرآیند را برای شما هموارتر سازد. نقطه آغاز این فرآیند غالباً از طریق دفاتر اسناد رسمی ثبت ازدواج و با درخواست صدور اجراییه مهریه است. در صورتی که این مسیر به دلایل مختلفی نظیر عدم وجود اموال قابل توقیف یا شرایط خاص دیگر به نتیجه نرسد، مرحله بعدی مراجعه به دادگاه خانواده و پیگیری قضایی خواهد بود. این مقاله راهنمایی جامع و گام به گام برای تمامی افرادی است که قصد مطالبه مهریه خود را دارند و می خواهند این مسیر را با آگاهی کامل طی کنند.
مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد دائم یا موقت، به محض وقوع عقد، به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. این حق، فارغ از اینکه رابطه زوجیت برقرار باشد یا خیر، طلاق صورت گرفته باشد یا نه، قابل استیفا است. با توجه به اهمیت این موضوع و پیچیدگی های حقوقی مرتبط با آن، شناخت دقیق مراحل، مدارک مورد نیاز و راهکارهای قانونی موجود، برای هر زنی که قصد مطالبه مهریه خود را دارد، ضروری است. این شناخت به وی امکان می دهد تا با اطمینان خاطر بیشتری گام بردارد و از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کند. هدف این مقاله، ارائه اطلاعاتی کامل و کاربردی است تا شما را در این مسیر یاری رساند.
گام های اولیه و ضروری پیش از شروع هر اقدام قانونی
پیش از ورود به مسیرهای قانونی مطالبه مهریه، لازم است با مفاهیم اساسی مرتبط با مهریه آشنا شوید و مدارک ضروری را آماده کنید. این مرحله، سنگ بنای موفقیت در فرآیندهای آتی خواهد بود و هرگونه بی توجهی به آن می تواند منجر به تأخیر یا بروز چالش های ناخواسته شود.
آشنایی با ماهیت و انواع مهریه
برای شروع فرآیند مطالبه مهریه، ابتدا باید درک صحیحی از ماهیت حقوقی مهریه و انواع آن داشت. این شناخت به شما کمک می کند تا بهترین راهکار را برای مطالبه حق خود انتخاب کنید.
مهریه چیست؟
مهریه عبارت است از مالی که زوج در هنگام عقد نکاح، به زوجه تملیک می کند. این تملیک، برخلاف تصور عمومی، منوط به تحقق تمکین یا ادامه زندگی مشترک نیست و زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک مهریه می شود. مهریه می تواند شامل پول نقد، سکه، طلا، اموال منقول (مانند خودرو) یا غیرمنقول (مانند ملک) باشد که در سند ازدواج به طور رسمی قید می گردد.
انواع مهریه و تفاوت های حقوقی و اجرایی آن ها
مهریه بر اساس شرایط پرداخت و توافق طرفین، به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
- مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه به معنای آن است که زن می تواند در هر زمانی که بخواهد، مهریه خود را از همسرش مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت آن است. شرط پرداخت این مهریه، توانایی مالی زوج نیست و او نمی تواند به بهانه عدم استطاعت مالی از پرداخت مهریه خودداری کند، مگر اینکه اعسار خود را در دادگاه اثبات کند. در صورت عدم پرداخت، می توان از طریق مراجع قانونی اقدام به توقیف اموال زوج نمود.
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به توانایی مالی زوج است. به این معنا که زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود همسرش از توانایی مالی لازم برای پرداخت آن برخوردار است. اثبات این توانایی مالی بر عهده زوجه است و فرآیند مطالبه مهریه عندالاستطاعه، پیچیدگی های بیشتری نسبت به نوع عندالمطالبه دارد. در صورت عدم اثبات توانایی مالی، امکان توقیف اموال زوج وجود نخواهد داشت.
شرایط اساسی مطالبه مهریه
مطالبه مهریه، اگرچه حق مسلم زن است، اما مستلزم وجود شرایط خاصی است که در ادامه به آن ها می پردازیم:
- وجود عقدنامه رسمی و ثبت ازدواج: برای مطالبه مهریه، وجود سند رسمی ازدواج (عقدنامه) که در دفاتر ثبت ازدواج به ثبت رسیده باشد، امری حیاتی است. این سند، اثبات کننده قانونی رابطه زوجیت و میزان مهریه توافق شده است.
- عدم بخشش (بذل) مهریه و اعتبار آن: زن برای مطالبه مهریه باید قبلاً آن را به همسرش نبخشیده باشد. بذل مهریه به معنای اسقاط حق زن نسبت به تمام یا قسمتی از مهریه است. این بخشش می تواند به صورت رسمی (در دفترخانه) یا عادی (با سند دست نویس و امضای شاهد) باشد. در صورت بخشش مهریه، زن دیگر حق مطالبه آن قسمت را نخواهد داشت، مگر اینکه بتواند بطلان یا فسخ آن را اثبات کند.
- شرط تمکین (تمکین عام و خاص) و تأثیر آن بر مهریه: تمکین به معنای ایفای وظایف زناشویی است. عدم تمکین زن (نشوز) ممکن است تأثیری بر حق مطالبه اصل مهریه نداشته باشد، اما می تواند او را از حق نفقه محروم کند. در خصوص مهریه، عدم تمکین صرفاً در برخی موارد خاص و با اثبات آن در دادگاه، می تواند بر میزان یا شرایط پرداخت مهریه تأثیرگذار باشد، اما به طور کلی، حق مهریه با عدم تمکین از بین نمی رود.
جمع آوری و آماده سازی مدارک لازم
کامل بودن مدارک، شانس موفقیت و سرعت پیشرفت پرونده شما را به شکل چشمگیری افزایش می دهد. این مدارک، اساس هرگونه اقدام قانونی هستند و باید با دقت جمع آوری و آماده شوند.
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی: مدارک هویتی شما برای تمامی مراحل ضروری هستند.
- اصل و کپی سند ازدواج (عقدنامه) معتبر: این سند، مهم ترین مدرک برای اثبات حق مهریه و میزان آن است.
- گواهی ثبت نام در سامانه ثنا: برای پیگیری پرونده های قضایی و دریافت ابلاغیه های قانونی، ثبت نام در سامانه ثنا الزامی است. این ثبت نام می تواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین انجام شود.
- هرگونه مدرک یا اطلاعات موجود از اموال، دارایی ها یا محل کار همسر (در صورت اطلاع): در صورتی که از اموال، حساب های بانکی، حقوق و مستمری، یا محل کار همسر خود اطلاعاتی دارید، ارائه این اطلاعات می تواند به تسریع فرآیند توقیف اموال و وصول مهریه کمک شایانی کند. این اطلاعات شامل پلاک خودرو، مشخصات ملک، شماره حساب بانکی و نام شرکت یا اداره محل اشتغال است.
مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت (سریع ترین و کم چالش ترین راه در صورت وجود اموال)
بهترین و سریع ترین نقطه شروع برای مطالبه مهریه، آغاز فرآیند از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی است. این روش، در مقایسه با دادگاه، معمولاً از سرعت بالاتری برخوردار است و نیاز به طی مراحل پیچیده دادرسی اولیه ندارد، به خصوص اگر زوج دارای اموال قابل توقیف باشد.
چرا ابتدا باید از طریق اجرای ثبت اقدام کنیم؟
انتخاب مسیر اجرای ثبت برای مطالبه مهریه، دارای مزایای قابل توجهی است که آن را به گزینه اول تبدیل می کند:
- اولویت قانونی اجرای ثبت: مطابق با ماده ۱۰۸ قانون مدنی و قوانین مربوط به اسناد لازم الاجرا، سند ازدواج یک سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می شود. این بدان معناست که برای وصول مهریه نیازی به حکم قطعی دادگاه نیست و می توان مستقیماً از طریق ادارات ثبت اقدام نمود.
- مزایای این روش:
- سرعت بالاتر: فرآیند اداری در ثبت معمولاً سریع تر از فرآیند قضایی است.
- عدم نیاز به حکم دادگاه اولیه: برخلاف مسیر دادگاه، نیازی به طرح دعوا و کسب حکم از دادگاه خانواده در مرحله اول نیست.
- فشار بیشتر بر زوج برای پرداخت: با توقیف سریع اموال و امکان ممنوع الخروجی، فشار بیشتری بر زوج برای پرداخت مهریه وارد می شود.
مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق ثبت
فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت، شامل چند مرحله کلیدی است که با دقت باید طی شوند:
گام ۱: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج
اولین قدم، مراجعه به دفتر ازدواجی است که عقد شما در آن به ثبت رسیده است.
- نحوه درخواست صدور اجرائیه: با در دست داشتن مدارک لازم، باید به سردفتر مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه مهریه را ارائه دهید. سردفتر پس از بررسی مدارک، برگ اجراییه را صادر می کند.
- مدارک مورد نیاز و فرم های مربوطه در دفترخانه: مدارک لازم همان مواردی است که در بخش جمع آوری مدارک ذکر شد: اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی، اصل و کپی سند ازدواج.
- هزینه های مربوط به دفترخانه و صدور اجرائیه: برای صدور اجراییه، مبلغی به عنوان حق الاجرا که معمولاً نیم عشر دولتی است (معادل یک بیستم کل مبلغ مهریه) دریافت می شود.
گام ۲: پیگیری در اداره ثبت اسناد و املاک
پس از دریافت اجراییه از دفترخانه، نوبت به پیگیری در اداره ثبت اسناد و املاک می رسد.
- تشکیل پرونده در اداره اجرای ثبت محل: با در دست داشتن برگ اجراییه صادر شده از دفترخانه، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد مراجعه و پرونده تشکیل می دهید.
- ابلاغ اجرائیه به زوج و مهلت ۱۰ روزه قانونی: اداره ثبت، اجراییه را به زوج ابلاغ می کند. زوج از تاریخ ابلاغ، ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند یا اموالی را برای پرداخت معرفی کند. در صورت عدم پرداخت یا عدم معرفی مال، اقدامات اجرایی بعدی آغاز خواهد شد.
- اقدامات لازم در صورت عدم پرداخت یا معرفی مال توسط زوج: اگر زوج ظرف مهلت مقرر اقدامی نکرد، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال را ارائه دهد.
گام ۳: اقدامات اجرایی برای وصول مهریه
در این مرحله، اقدامات عملی برای توقیف و فروش اموال زوج آغاز می شود.
- درخواست توقیف اموال (حساب بانکی، خودرو، ملک و…): زوجه می تواند از اداره ثبت درخواست کند تا نسبت به توقیف اموال زوج اقدام نماید. این توقیف می تواند شامل حساب های بانکی، خودرو، سهام، حقوق و مستمری (تا یک چهارم برای متأهلین و یک سوم برای مجردین)، و املاک باشد.
- چگونگی استعلام دارایی ها از مراجع مربوطه (بانک مرکزی، راهور، ثبت املاک): اداره ثبت، به درخواست زوجه، استعلامات لازم را از مراجع ذی صلاح مانند بانک مرکزی (برای حساب های بانکی)، پلیس راهور (برای خودرو)، اداره ثبت اسناد و املاک (برای املاک) و سازمان بورس (برای سهام) انجام می دهد تا اموال قابل توقیف زوج را شناسایی کند.
- مراحل مزایده اموال توقیف شده (در صورت لزوم): در صورتی که اموال توقیف شده منقول یا غیرمنقول باشند و زوج قادر به پرداخت مهریه نباشد، این اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی شده و سپس از طریق مزایده به فروش می رسند تا مهریه از محل وجوه حاصله پرداخت شود.
مزایا و معایب مطالبه مهریه از طریق ثبت
روش اجرای ثبت، مانند هر راهکار قانونی دیگری، دارای مزایا و معایبی است که باید پیش از اقدام، با آن ها آشنا شد.
مزایا:
- سرعت بالا: فرآیند اجرایی سریع تر از فرآیند قضایی است و مراحل دادرسی طولانی ندارد.
- هزینه دادرسی اولیه کمتر: هزینه های اولیه در مقایسه با طرح دعوا در دادگاه، پایین تر است.
- توقیف فوری اموال: امکان توقیف سریع اموال پس از صدور اجراییه و در صورت عدم پرداخت وجود دارد.
- قابلیت ممنوع الخروجی: از طریق اداره ثبت می توان درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کرد که فشار بیشتری برای پرداخت ایجاد می کند.
معایب:
- محدودیت در توقیف مستثنیات دین: اموالی که برای زندگی ضروری زوج هستند (مانند مسکن مورد نیاز، ابزار کار) قابل توقیف نیستند که به آن ها مستثنیات دین گفته می شود.
- احتمال انتقال اموال توسط زوج: در صورتی که زوج پیش از اقدام زن، اموال خود را به نام دیگران منتقل کرده باشد، پیگیری از طریق ثبت دشوار خواهد شد و نیاز به طرح دعوای ابطال معاملات صوری در دادگاه است.
- نیاز به پیگیری دقیق: زوجه باید پیگیری مستمر و دقیقی داشته باشد تا پرونده در جریان بماند.
مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، در صورتی که زوج دارای اموال و دارایی های مشخص و قابل توقیف باشد، کارآمدترین و سریع ترین مسیر برای استیفای حق مهریه است.
هزینه ها و مدت زمان تقریبی در روش ثبت
برای برآورد دقیق تر، لازم است با هزینه ها و زمان بندی تقریبی این روش آشنا باشید:
- تفکیک هزینه های دادرسی، حق الاجرا و نیم عشر دولتی:
- حق الاجرا: یک بیستم (۵ درصد) مبلغ مهریه که در صورت وصول، از زوج دریافت می شود. اگر زن صرفاً اجراییه را صادر کند و پرونده را پیش نبرد، مبلغ ناچیزی در دفترخانه باید پرداخت کند.
- هزینه های استعلام: برای استعلام اموال از مراجع مختلف (بانک مرکزی، راهور، ثبت اسناد) هزینه هایی دریافت می شود.
- هزینه کارشناسی و مزایده: در صورت نیاز به ارزیابی اموال و مزایده، این هزینه ها نیز اضافه می شوند.
- برآورد زمان بندی تقریبی این فرآیند: بسته به میزان همکاری زوج و پیچیدگی شناسایی اموال، این فرآیند می تواند از چند هفته تا چند ماه به طول انجامد. در صورت شناسایی سریع اموال و عدم اعتراض زوج، ممکن است ظرف ۱ تا ۳ ماه به نتیجه برسد.
مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (در صورت عدم موفقیت از ثبت یا شرایط خاص)
اگر مسیر اجرای ثبت به دلایلی مانند عدم وجود اموال قابل توقیف یا شرایط خاص دیگر به نتیجه نرسید، یا در موارد مشخصی که قانون این اجازه را داده، مراجعه به دادگاه خانواده، مسیر بعدی برای مطالبه مهریه خواهد بود. این روش، پیچیدگی های خاص خود را دارد و معمولاً زمان برتر است.
چه زمانی باید به دادگاه مراجعه کرد؟
موارد زیر، شرایطی هستند که مراجعه به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه ضروری یا ارجحیت دارد:
- عدم وجود اموال قابل توقیف از طریق ثبت: اگر پس از طی مراحل اجرایی در اداره ثبت، هیچ مالی از زوج برای توقیف شناسایی نشد و اداره ثبت گواهی عدم شناسایی مال را صادر کرد، زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کند.
- مهریه در عقدنامه ثبت نشده باشد (مهرالمثل، مهرالمتعه): در مواردی که مهریه به صورت صریح در عقدنامه تعیین نشده باشد، مانند مهرالمثل (تعیین مهریه بر اساس عرف و شأن زن) یا مهرالمتعه (تعیین مهریه بر اساس وضعیت مالی زوج در زمان طلاق)، تعیین و مطالبه آن فقط از طریق دادگاه امکان پذیر است.
- ابطال عملیات اجرایی ثبت یا اثبات اعسار زوج از طریق ثبت: اگر عملیات اجرایی ثبت به دلیل اعتراض زوج به دلایل قانونی باطل شود، یا زوج اعسار خود را از طریق دادگاه ثابت کند و درخواست تقسیط مهریه داشته باشد، پرونده به دادگاه ارجاع داده می شود.
مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه
فرآیند مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده، شامل مراحل مشخصی است که باید با دقت و آگاهی طی شوند:
گام ۱: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
شروع فرآیند قضایی با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.
- نحوه تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه: با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت می کنید. در این دادخواست باید میزان مهریه، نوع آن (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و شرح مختصری از خواسته خود را قید نمایید.
- مدارک مورد نیاز برای دادگاه: همان مدارک هویتی (شناسنامه و کارت ملی)، سند ازدواج و گواهی ثبت نام در سامانه ثنا، به علاوه گواهی عدم شناسایی مال از اداره ثبت (در صورت لزوم).
گام ۲: فرآیند رسیدگی در دادگاه خانواده
پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع داده می شود.
- برگزاری جلسات دادگاه و لزوم حضور یا وکیل: دادگاه جلساتی را برای رسیدگی تعیین می کند. حضور شخص زوجه یا وکیل او در این جلسات ضروری است. در این جلسات، اظهارات طرفین شنیده شده و مدارک ارائه شده بررسی می شوند.
- نقش قاضی در بررسی وضعیت مالی زوج: قاضی دادگاه، وضعیت مالی زوج را مورد بررسی قرار می دهد. در مهریه عندالمطالبه، توانایی مالی زوج صرفاً در مرحله اجرای حکم و برای درخواست تقسیط مطرح می شود، اما در مهریه عندالاستطاعه، اثبات توانایی مالی زوج در همین مرحله رسیدگی بر عهده زوجه است.
- صدور حکم دادگاه (پرداخت یکجا یا تقسیط): پس از بررسی های لازم، قاضی حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. این حکم می تواند به صورت پرداخت یکجا یا، در صورت اثبات اعسار زوج، به صورت تقسیط باشد.
گام ۳: مراحل اجرایی پس از صدور حکم قطعی
پس از صدور حکم قطعی از دادگاه، نوبت به اجرای آن می رسد.
- درخواست اجرائیه از واحد اجرای احکام دادگستری: پس از قطعی شدن حکم، باید به واحد اجرای احکام دادگستری مراجعه و درخواست صدور اجراییه کنید.
- نحوه توقیف اموال و استعلام دارایی ها از طریق دادگاه: واحد اجرای احکام، مانند اداره ثبت، می تواند نسبت به استعلام دارایی ها و توقیف اموال زوج اقدام کند. این توقیف نیز شامل حساب های بانکی، خودرو، ملک و سایر اموال قابل توقیف است، با این تفاوت که اختیارات دادگاه در برخی موارد ممکن است وسیع تر باشد.
تفاوت های کلیدی بین روش ثبت و دادگاه (جدول مقایسه ای جامع)
درک تفاوت های میان این دو مسیر، به شما کمک می کند تا انتخاب آگاهانه تری داشته باشید و زمان و هزینه خود را به بهترین نحو مدیریت کنید.
| ویژگی | مطالبه از طریق اجرای ثبت | مطالبه از طریق دادگاه خانواده |
|---|---|---|
| نقطه شروع | دفترخانه ثبت ازدواج | دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (بعد از ثبت در صورت لزوم) |
| پیش نیاز حکم دادگاه | خیر، سند ازدواج لازم الاجراست | بله، نیاز به صدور حکم قطعی دادگاه است |
| سرعت رسیدگی | معمولاً سریع تر (چند هفته تا چند ماه) | معمولاً طولانی تر (چند ماه تا بیش از یک سال) |
| هزینه های اولیه | پایین تر (حق الاجرا) | بالاتر (هزینه دادرسی بر اساس ارزش خواسته) |
| پیچیدگی فرآیند | کمتر، اداری | بیشتر، قضایی |
| نیاز به وکیل | توصیه می شود (اما الزامی نیست) | بسیار توصیه می شود (برای مدیریت بهتر پرونده) |
| دامنه اختیارات توقیف | محدودتر به اموال شناسایی شده | نسبتاً وسیع تر، با امکان تحقیق بیشتر |
| ممنوع الخروجی | بله، با درخواست از ثبت | بله، با درخواست از دادگاه |
| امکان تقسیط مهریه | در صورت اثبات اعسار زوج در دادگاه (بعد از ارجاع) | امکان بررسی و صدور حکم تقسیط در خود دادگاه |
| توقیف مستثنیات دین | همچنان محفوظ است | همچنان محفوظ است |
راهکارهای عملی و نکات طلایی برای تسریع و موفقیت در مطالبه مهریه
صرف نظر از مسیری که برای مطالبه مهریه انتخاب می کنید، برخی راهکارها و نکات عملی وجود دارند که می توانند به تسریع فرآیند و افزایش شانس موفقیت شما کمک کنند. آگاهی از این نکات، به شما این امکان را می دهد که با هوشمندی بیشتری عمل کنید و از حقوق خود به بهترین نحو دفاع نمایید.
توقیف اموال همسر (اموال منقول و غیرمنقول)
توقیف اموال، یکی از مؤثرترین روش ها برای تحت فشار قرار دادن زوج و وادار کردن او به پرداخت مهریه است. شناسایی و توقیف به موقع دارایی ها، می تواند نقش حیاتی در وصول مهریه ایفا کند.
- حساب های بانکی، حقوق و مستمری، خودرو، ملک، سهام، اوراق بهادار: تمامی این موارد می توانند به عنوان اموال قابل توقیف شناسایی شوند. برای توقیف حساب های بانکی، باید اطلاعات دقیقی از شماره حساب یا نام بانک ها داشته باشید. در مورد حقوق و مستمری، تا یک چهارم (برای متأهلین) و یک سوم (برای مجردین) آن قابل توقیف است. پلاک خودرو و مشخصات املاک نیز برای توقیف ضروری هستند.
- آشنایی با مفهوم مستثنیات دین و مواردی که قابل توقیف نیستند: طبق قانون، برخی اموال برای حفظ کرامت و حداقل زندگی بدهکار، از توقیف مستثنی شده اند. این موارد شامل مسکن متناسب با شأن بدهکار و خانواده اش، ابزار و وسایل کار، اثاثیه ضروری زندگی، و برخی دیگر از موارد مشابه است. آشنایی با این موارد به شما کمک می کند تا درخواست های واقع بینانه تری برای توقیف داشته باشید.
ممنوع الخروجی همسر برای مهریه
قرار ممنوع الخروجی، ابزاری قانونی است که می تواند زوج را برای پرداخت مهریه تحت فشار جدی قرار دهد، به ویژه اگر او قصد سفر خارجی داشته باشد.
- شرایط و نحوه درخواست قرار ممنوع الخروجی: در هر دو مسیر ثبت و دادگاه، پس از صدور اجراییه (از ثبت یا دادگاه)، می توان درخواست ممنوع الخروجی زوج را مطرح کرد. معمولاً برای مهریه های بیش از مقدار مشخصی (مثلاً تا ۲۰۰ میلیون تومان نیاز به صدور اجراییه و عدم پرداخت طی ده روز و عدم معرفی مال است)، این قرار صادر می شود.
- چگونه ممنوع الخروجی می تواند بر پرداخت مهریه تاثیر بگذارد: این قرار، زوج را از خروج از کشور منع می کند و می تواند تا زمان پرداخت مهریه یا ارائه تضمین کافی، ادامه یابد. این اقدام غالباً زوج را وادار به چاره اندیشی و پرداخت مهریه می کند.
- موارد رفع ممنوع الخروجی: ممنوع الخروجی در صورت پرداخت مهریه، توافق با زوجه، ارائه وثیقه ملکی یا بانکی به میزان مهریه، یا اثبات اعسار و تقسیط مهریه توسط دادگاه، برطرف می شود.
نقش حیاتی وکیل متخصص مهریه
حضور یک وکیل متخصص و باتجربه در پرونده های مهریه، می تواند تأثیر بسزایی در نتیجه و سرعت فرآیند داشته باشد.
- چرا باید وکیل گرفت؟ (تسریع، کاهش استرس، اشراف بر قوانین، جلوگیری از اشتباهات):
- تسریع در فرآیند: وکیل با آگاهی از رویه ها و قوانین، می تواند به سرعت پرونده را پیگیری کند.
- کاهش استرس: حضور وکیل، بار روانی پیگیری های حقوقی را از دوش زوجه برمی دارد.
- اشراف بر قوانین: وکیل متخصص، با تمامی جوانب قانونی و تغییرات احتمالی قوانین آشناست.
- جلوگیری از اشتباهات: از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند به ضرر زوجه تمام شود، جلوگیری می کند.
- نکات مهم در انتخاب وکیل خوب و متخصص: در انتخاب وکیل، به تخصص او در زمینه پرونده های خانواده و مهریه، تجربه، سابقه موفقیت، و البته صداقت و شفافیت او در ارائه اطلاعات توجه کنید. مشاوره اولیه با چند وکیل می تواند در این انتخاب به شما کمک کند.
همکاری با یک وکیل متخصص مهریه، نه تنها به تسریع فرآیند وصول مهریه کمک می کند، بلکه شما را در پیچ و خم های اداری و قضایی تنها نمی گذارد و از تضییع حقوق شما جلوگیری می کند.
سوالات متداول
در این بخش به برخی از پرسش های رایج که در زمینه مطالبه مهریه مطرح می شوند، پاسخ می دهیم.
آیا می توان مهریه را قسطی دریافت کرد؟
بله. اگر زوج توانایی مالی پرداخت کامل مهریه را به صورت یکجا نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (ناتوانی از پرداخت) به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی او و در صورت اثبات اعسار، می تواند حکم به پرداخت مهریه به صورت اقساطی (تقسیط مهریه) صادر کند. همچنین، طرفین می توانند با توافق یکدیگر بر سر پرداخت قسطی مهریه به تفاهم برسند و این توافق را در قالب یک صورتجلسه یا صلح نامه رسمی ثبت کنند.
اگر همسر در خارج از کشور باشد و در ایران اموالی نداشته باشد، چه باید کرد؟
در صورتی که همسر شما در خارج از کشور اقامت دارد و در ایران اموالی ندارد، موضوع پیچیده تر می شود. ابتدا باید از طریق دادگاه خانواده در ایران اقدام به مطالبه مهریه و اخذ حکم قطعی کنید. سپس، بسته به اینکه ایران با کشور محل اقامت زوج قراردادهای معاضدت قضایی داشته باشد، می توان از طریق وزارت امور خارجه و مراجع بین المللی برای اجرای حکم در آن کشور اقدام نمود. این فرآیند معمولاً زمان بر و پیچیده است و نیازمند همکاری با وکلای بین المللی نیز می باشد.
نحوه دریافت مهریه در طلاق توافقی چگونه است؟
در طلاق توافقی، تمامی امور مربوط به مهریه (میزان، نحوه پرداخت، بخشش قسمتی یا تمام آن) با توافق کامل زوجین تعیین می شود. این توافق به صورت مکتوب تنظیم شده و در دادنامه و سند طلاق نیز قید می گردد. معمولاً پس از ثبت طلاق، مهریه بر اساس همین توافق پرداخت می شود و نیازی به طی مراحل اجرایی و قضایی طولانی برای مطالبه آن نیست. زن می تواند بخشی از مهریه خود را ببخشد و در ازای آن حق طلاق بگیرد یا توافق بر سر نحوه پرداخت کند.
پیامک اجراییه مهریه چه اطلاعاتی دارد و چه باید کرد؟
پیامک اجراییه مهریه، معمولاً از سامانه ثنا برای زوج ارسال می شود و او را از صدور اجراییه و لزوم پرداخت مهریه مطلع می سازد. این پیامک حاوی اطلاعاتی کلی از پرونده و مهلت قانونی ۱۰ روزه برای پرداخت یا معرفی مال است. زوج پس از دریافت این پیامک باید ظرف مدت تعیین شده نسبت به پرداخت مهریه یا معرفی اموال اقدام کند، در غیر این صورت، اقدامات اجرایی برای توقیف اموال وی آغاز خواهد شد.
عواقب اجرا گذاشتن مهریه برای زوج و زوجه چیست؟
برای زوج: اجرا گذاشتن مهریه می تواند منجر به توقیف اموال، ممنوع الخروجی، و در صورت عدم توانایی در پرداخت و عدم اثبات اعسار، حتی جلب و بازداشت شود. همچنین، سابقه این پرونده در سوابق قضایی او ثبت خواهد شد.
برای زوجه: مطالبه مهریه، حق قانونی زن است و عواقب منفی خاصی برای او ندارد. ممکن است در برخی موارد باعث تشدید اختلافات خانوادگی شود، اما از نظر حقوقی، عملی کاملاً مشروع است. البته باید به جنبه های روانی و عاطفی آن توجه داشت.
آیا امکان مطالبه همزمان مهریه از طریق ثبت و دادگاه وجود دارد؟
خیر. امکان مطالبه یک دین از دو مرجع به صورت همزمان وجود ندارد. با این حال، می توان بخشی از مهریه را از طریق اجرای ثبت مطالبه کرد و در صورت عدم موفقیت کامل، برای باقیمانده یا بخش های دیگر از طریق دادگاه اقدام نمود. یا در صورتی که ثبت به نتیجه نرسد، با اخذ گواهی از اداره ثبت، مسیر دادگاه را در پیش گرفت.
چقدر طول می کشد تا مهریه را بگیرم؟ (فاکتورهای موثر بر زمان)
مدت زمان گرفتن مهریه به عوامل متعددی بستگی دارد:
- وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف: اگر زوج اموال مشخصی داشته باشد، فرآیند سریع تر خواهد بود.
- مسیر انتخابی: روش ثبت عموماً سریع تر از دادگاه است.
- همکاری زوج: اگر زوج به سرعت اقدام به پرداخت کند، زمان به حداقل می رسد.
- پیچیدگی پرونده: مسائلی مانند اعسار، انتقال اموال صوری، یا اقامت زوج در خارج از کشور، می توانند زمان را طولانی تر کنند.
- حضور وکیل: وکیل متخصص می تواند به تسریع فرآیند کمک کند.
به طور کلی، این فرآیند می تواند از چند هفته تا چندین ماه و حتی بیشتر به طول انجامد.
آیا مهریه مشمول مرور زمان می شود؟
مطابق قوانین ایران، مهریه مشمول مرور زمان نمی شود. به این معنی که زن هر زمان که بخواهد، حتی سال ها پس از عقد ازدواج یا طلاق، می تواند برای مطالبه مهریه خود اقدام کند و این حق از بین نمی رود.
تفاوت مهریه به نرخ روز و مهریه با سکه چیست؟
مهریه به نرخ روز: اگر مهریه به پول نقد تعیین شده باشد، دادگاه میزان آن را با توجه به شاخص سالانه بانک مرکزی و بر اساس نرخ تورم محاسبه و به روز می کند تا قدرت خرید مهریه حفظ شود.
مهریه با سکه: اگر مهریه به تعداد مشخصی سکه (مانند ۱۰۰۰ سکه تمام بهار آزادی) تعیین شده باشد، ارزش آن بر اساس قیمت روز سکه محاسبه و پرداخت می شود. در صورتی که تعداد سکه ها زیاد باشد و زوج توانایی پرداخت تمام آن ها را نداشته باشد، دادگاه می تواند حکم به پرداخت تا ۱۱۰ سکه را صادر و برای مابقی سکه ها در صورت اثبات ملائت (تمکن مالی) زوج، حکم صادر کند.
نتیجه گیری
مطالبه مهریه، حق قانونی هر زن در ایران است که می تواند آن را از طریق دو مسیر اصلی، یعنی اجرای ثبت اسناد رسمی و دادگاه خانواده، پیگیری کند. شروع فرآیند از طریق دفترخانه ثبت ازدواج و پیگیری در اداره اجرای ثبت، در صورت وجود اموال قابل توقیف، غالباً سریع ترین و کم چالش ترین راه محسوب می شود. در مقابل، مسیر دادگاه خانواده برای مواردی که اموالی شناسایی نشده یا شرایط حقوقی خاصی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد.
برای موفقیت در هر یک از این مسیرها، آگاهی کامل از مراحل، جمع آوری دقیق و به موقع مدارک، و شناخت راهکارهای عملی مانند توقیف اموال و درخواست ممنوع الخروجی، از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، بهره گیری از مشاوره و همکاری با یک وکیل متخصص مهریه، می تواند به تسریع فرآیند، کاهش پیچیدگی ها و جلوگیری از بروز خطاهای احتمالی کمک شایانی کند و به شما اطمینان دهد که حق قانونی تان به بهترین نحو استیفا خواهد شد.
با درک جامع این فرآیندها، می توانید گام های خود را با اطمینان و آگاهی بیشتر بردارید و در مسیر احقاق حق خود موفق باشید.