انواع قلاب جرثقیل سقفی کدام است؟

در سیستم های بالابر صنعتی و جرثقیل های سقفی، یکی از اصلی ترین قطعاتی که در تعامل مستقیم با بار قرار دارد، قلاب جرثقیل است. این قطعه شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما نقش حیاتی در ایمنی، راندمان و بهره وری سیستم ایفا می کند.

در این مقاله قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم:
انواع قلاب جرثقیل سقفی کدام است؟
و همچنین بررسی کنیم که قلاب چگونه در تاو (Trolley & Hoist) نصب می شود و چه نکاتی در انتخاب آن باید رعایت شود.

---

قلاب جرثقیل چیست؟

قلاب جرثقیل (Crane Hook) قطعه ای فلزی و مستحکم است که در انتهای مکانیزم بالابر (Hoist) قرار گرفته و وظیفه اتصال مستقیم بار به جرثقیل را برعهده دارد. این قلاب ها معمولاً به کمک قفل ایمنی، زنجیر، سیم بکسل، اسلینگ یا تسمه به بار متصل می شوند و از طریق تاو جابجایی آن ها انجام می شود.

---

نقش قلاب در سیستم تاو

تاو یا مجموعه «واگن و بالابر»، مکانیسمی است که روی تیر جرثقیل سقفی حرکت می کند و بار را از طریق قلاب بالا یا پایین می برد. قلاب در واقع نقطه نهایی انتقال نیرو در تاو محسوب می شود. این یعنی:

• وزن بار از قلاب به تاو منتقل می شود

• فشارهای دینامیکی در زمان حرکت، مستقیماً روی قلاب وارد می شود

• ایمنی قلاب برابر با ایمنی کل سیستم لیفتینگ است

به همین دلیل انتخاب قلاب مناسب، به اندازه انتخاب تاو باکیفیت اهمیت دارد.

---

دسته بندی انواع قلاب جرثقیل بر اساس ساختار و کاربرد

قلاب های جرثقیل در انواع مختلفی طراحی می شوند که هر یک برای نوع خاصی از بار، شرایط کاری و نوع تاو مناسب است. در ادامه مهم ترین انواع آن را معرفی می کنیم:

---

1. قلاب تک شاخه (Single Hook)

مشخصات:

• رایج ترین نوع قلاب جرثقیل

• دارای یک بازو (شاخه) خم شده برای نگه داشتن بار

• معمولاً همراه با قفل ایمنی (Latch Lock) عرضه می شود

• مناسب برای بارهای سبک تا متوسط

کاربرد:
در جرثقیل های سقفی تک پل، تاو زنجیری، تاو سیم بکسلی سبک، لیفتینگ دستی و کاربردهای عمومی صنعتی.

---

2. قلاب دوشاخه (Double Hook یا Ramshorn Hook)

مشخصات:

• دارای دو شاخه قرینه

• توزیع یکنواخت تر نیرو بر روی بار

• ظرفیت باربری بیشتر نسبت به قلاب تک شاخه

• مناسب برای بارهای نامتقارن یا حساس به تعادل

کاربرد:
در جرثقیل های سقفی سنگین، تاوهای دو موتوره، صنایع فولاد، پروژه های حمل محموله های بزرگ یا طویل.

---

3. قلاب چرخشی (Swivel Hook)

مشخصات:

• قابلیت چرخش 360 درجه دارد

• به اپراتور امکان تنظیم زاویه بار را می دهد

• اغلب دارای بلبرینگ ضداصطکاک داخلی است

• کاهش تنش پیچشی در کابل یا زنجیر

کاربرد:
در تاوهای پیشرفته، جرثقیل های سقفی با دقت بالا، محیط های بسته بندی، حمل اجسام با نیاز به تغییر جهت.

---

4. قلاب با قفل ایمنی (Latch Hook)

مشخصات:

• دارای گیره یا زبانه ی قفل شونده

• جلوگیری از افتادن ناگهانی بار در اثر لغزش

• استاندارد در اکثر کاربردهای جرثقیلی

کاربرد:
برای استفاده ایمن در جرثقیل های کارگاهی، انبارها، مونتاژ و تعمیرگاه ها. در بسیاری از تاوهای زنجیری و سیم بکسلی به صورت پیش فرض نصب است.

---

5. قلاب فورج کاری شده (Forged Hook)

مشخصات:

• تولیدشده با آهنگری و چکش کاری

• بدون جوش یا درز

• مقاومت بسیار بالا در برابر شکست

کاربرد:
در جرثقیل های صنعتی سنگین، صنایع فولاد، معادن، اسکله ها و پتروشیمی. بهترین انتخاب برای تاوهایی با ظرفیت بالا.

---

6. قلاب اتوماتیک (Automatic Hook یا Self-locking Hook)

مشخصات:

• باز و بسته شدن خودکار با حسگر یا کنترل از راه دور

• بدون نیاز به اپراتور برای اتصال دستی

• افزایش سرعت عملیات باربرداری

• کاهش خطرات انسانی

کاربرد:
در خطوط تولید اتوماتیک، تاوهای هوشمند، جرثقیل های اتوماسیون شده و محیط های پرریسک.

---

7. قلاب قفل دار پیچی (Safety Eye Hook with Threaded Lock)

مشخصات:

• دارای مکانیزم قفل پیچی ایمن

• جلوگیری از بازشدن ناگهانی

• نصب آسان به تاو یا اسلینگ

کاربرد:
در جرثقیل های سقفی معمولی، تاوهای مونوریل، جرثقیل های نیم دروازه ای.

---

انتخاب قلاب مناسب برای تاو

برای انتخاب قلاب مناسب روی تاو، به عوامل زیر توجه کنید:

---

استانداردهای رایج در تولید قلاب جرثقیل

برای اطمینان از ایمنی و دوام قلاب جرثقیل، تولیدکنندگان معتبر از استانداردهای بین المللی استفاده می کنند. برخی از این استانداردها عبارتند از:

• DIN 15401 / DIN 15402: استاندارد آلمانی برای طراحی قلاب های تک شاخه و دوشاخه

• ISO 7597: استاندارد بین المللی قلاب های صنعتی

• ASME B30.10: استاندارد ایمنی قلاب ها در آمریکا

• FEM Section 9: توصیه نامه اتحادیه مهندسی جرثقیل اروپا در مورد انتخاب قلاب

---

روش های اتصال قلاب به تاو

معمولاً قلاب به یکی از روش های زیر به تاو یا مکانیزم لیفتینگ متصل می شود:

1. با شفت مستقیم: مخصوص قلاب های صنعتی سنگین

2. به کمک بولت و مهره و صفحه گردان

3. با زنجیر یا سیم بکسل کوتاه

4. با اتصال مفصلی یا بلبرینگ دار (Swivel Base)

5. با حلقه (Eyelet) یا گیره (Shackle)

نوع اتصال بسته به مدل تاو، وزن بار، و نحوه کاربری جرثقیل انتخاب می شود.

---

بررسی قلاب از نظر جنس و فرآیند تولید

قلاب های جرثقیل از فولادهای پرکربن یا آلیاژی ساخته می شوند و فرآیند تولید آن ها می تواند شامل:

• فورج داغ (Hot Forging): بهترین مقاومت در برابر ضربه

• ماشین کاری دقیق (CNC): ابعاد دقیق و سطح صاف

• عملیات حرارتی (Heat Treatment): افزایش سختی و مقاومت سایشی

• آبکاری یا رنگ صنعتی: مقاومت در برابر زنگ زدگی

نکته: قلاب های بی کیفیت یا ریخته گری شده، در شرایط کاری شدید دچار شکست ناگهانی می شوند که بسیار خطرناک است.

---

نکات ایمنی در استفاده از قلاب جرثقیل

برای جلوگیری از حوادث، رعایت موارد زیر ضروری است:

✅ همیشه از قلابی استفاده کنید که ظرفیت آن از وزن بار بیشتر باشد
✅ قبل از هر باربرداری، قلاب را از نظر ترک، زنگ زدگی یا تغییر شکل بررسی کنید
✅ از قلاب های بدون قفل ایمنی برای باربرداری انسانی یا حساس استفاده نکنید
✅ اگر قلاب دچار بازشدگی دهانه بیش از حد استاندارد شد، سریعاً تعویض گردد
✅ هیچگاه به قلاب ضربه وارد نکنید یا آن را جوش ندهید

---

نتیجه گیری: کدام قلاب برای جرثقیل شما مناسب است؟

پاسخ به این سوال بستگی به چند عامل دارد:

• اگر از تاو زنجیری سبک استفاده می کنید، قلاب تک شاخه با قفل ایمنی گزینه مناسب است

• در کاربردهای صنعتی سنگین تر، قلاب دوشاخه فورج کاری شده انتخاب ایده آل است

• برای کاربردهای اتوماتیک یا نیاز به چرخش بار، حتماً از قلاب چرخشی یا اتوماتیک بهره ببرید

• برای ایمنی بالا، استفاده از قلاب دارای استاندارد DIN یا ASME توصیه می شود

---

به دنبال خرید قلاب جرثقیل با کیفیت و قیمت مناسب هستید؟

ما طیف کاملی از قلاب های جرثقیل سازگار با انواع تاو را از برندهای معتبر داخلی و خارجی تأمین می کنیم. برای مشاوره رایگان یا دریافت لیست قیمت با ما تماس بگیرید.

📞 پشتیبانی فنی | 📧 مشاوره تخصصی | 📦 ارسال به سراسر کشور