دریاچه اورمیه نجات پیدا می‌کند؟
هنگامی که افراد در یک استدلال اطلاعاتی را ارائه می دهند که ممکن است درست باشد اما تا حدی نامربوط است، آن را “اشتباه اطلاعات نامربوط” می نامند. مدیر عامل محترم جناب آقای یوسف غفارزاده به طرح واگذاری 120 میلیون مترمکعب تصفیه خانه فاضلاب تبریز اشاره کردند و گفتند 85 میلیون مترمکعب آن محقق شده است (البته خودش گفته 35 میلیون از 85 میلیون تکمیل شده است. به صورت آزمایشی اجرا شد). وی همچنین به آغاز اجرای طرح انتقال آب رودخانه ارس به دشت شبستر و دریاچه اشاره کرد و همچنین به افتتاح تونل و کانال انتقال آب از رودخانه زاب اشاره کرد.
اولاً هیچ یک از این اطلاعات بر اساس عملیات ریاضی پایه، حاکی از اجرای نود درصد تعهد آذربایجان شرقی برای احیای دریاچه نیست. دفتر استانی ستاد احیای دریاچه، میجیک، 8 آذر 1398) و افراد و گروه هایی خواستار شروع این پروژه ارزشمند بودند که اکنون به دولت جدید رسیده است. انتقال آب از رودخانه زاب که ارتباطی با آذربایجان شرقی ندارد.
غفارزاده با گفتن «نود درصد پیشرفت فیزیکی» می‌خواهد به شنوندگان بگوید که کار «مرمت» اصولی است، اما واقعیت تلخ این است که حتی افراد ستاد احیا در سال 1392 گفتند به دریاچه ارومیه می‌رسد. سطح اکولوژیکی در ده سال (عیسی کلانتری، دبیر ستاد ایرنا، 13 خرداد 1392) اما در زمستان 1401 پس از چندین سال با میانگین بارندگی بالاتر از بلندمدت در حوضه ارومیه و پس از صرف هزاران میلیارد. پول دولتی برای «احیاء»، تراز این دریاچه حدود 1270 متر و حجم آب دریاچه حدود یک میلیارد متر مکعب است، یعنی تقریباً مشابه سال 2013 که بدترین وضعیت بود. دریاچه در تاریخ توضیح اینکه سطح اکولوژیکی یا طبیعی دریاچه حدود 1274 متر از سطح دریا با حجمی در حدود چهارده میلیارد متر مکعب است.
نسخه هایی با هزینه های نجومی، اما بی فایده یا بسیار مشکوک به نتیجه، برای دریاچه ارومیه که ده ها سد در تمام راه های طبیعی آب ورودی ساخته شده و سدهای دیگری در حال ساخت هستند، پیچیده شده است. پروژه 3500 میلیارد تومانی (12000 میلیارد تومانی به قیمت روز) انتقال آب از زاب که گفته می شود سالانه 650 میلیون مترمکعب آب را انتقال می دهد، دچار مشکلات فنی – اجرایی شده و هم اکنون با ظرفیت در حال افتتاح است. . 300 میلیون متر مکعب در حال حاضر
البته 300 یا 650 میلیون مترمکعب برای دریاچه ای که سالانه حداقل به 3.5 میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد راه حلی نخواهد بود. از همه بدتر این است که طرح انتقال آب از ارس در آن مقطع آغاز شده است، بر خلاف برنامه ریزی های اولیه ستاد، مطمئناً با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. اول اینکه ایران با ترکیه که سد بزرگی بر روی این رودخانه ساخته یا خواهد ساخت به توافق موثری نرسیده است و هیچ توافقی با ارمنستان در مورد بهره برداری اصولی و پایدار از آب ارس ندارد.
نکته دیگر اینکه برداشت آبی برای انتقال به دریاچه ارومیه به همراه برداشتی که ترکیه و ارمنستان از این رودخانه انجام خواهند داد صدها کیلومتر از اکوسیستم حاشیه رود ارس را آسیب جدی می زند. همچنین با توجه به افزایش تقاضا از امکان انتقال آب از رودخانه ارس برای توسعه کمی کشاورزی و سایر مصارف استفاده خواهد شد. مشکل دیگر این است که در حوزه دیپلماسی آب با اجرای طرح برداشت آب از آب عمومی بدون دخالت همسایگان در تصمیم گیری، عملاً حق اعتراض خود را نسبت به اقدامات مشابه کشورهای همسایه سلب می کنیم.
آن طور که مدافعان «احیای اکولوژیک» در اولین جلسه ستاد در زمستان 1391 و بهار 1392 گفتند، طرح احیای دریاچه ارومیه با عملیات سازه ای و انتقال آب راه به جایی نمی برد. در واقع این پروژه 100 درصد شکست خورده و تنها برای پیمانکار و مدیر پروژه موفقیت مالی زیادی به همراه داشته است.
* لازم به ذکر است که این کلمه در سراسر این یادداشت با توجه به اینکه املای صحیح مرکز استان آذربایجان غربی «ارومیه» است، استفاده شده است.
4747